مرجعیت علمی قرآن از منظر علامه شیخ جعفر سبحانی تبریزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

هیئت علمی

10.22081/jqss.2025.68731.1290

چکیده

قرآن به‌عنوان یگانه کتاب آسمانی محفوظ مانده از هرگونه تحریف، با هدف هدایت بشر در تمام عصرها، بارها انسان‌ها را به تفکر در آیاتش دعوت کرده است. یکی از موضوعات نیازمند به تأمل و تدبر  در آیات الهی، کیفیت رابطه قرآن با علوم مختلف بشری همانند علوم انسانی است. یکی از راه‌های دستیابی به  چنین رابطه‌ای، بررسی آرای اندیشمندانی است که عمر خویش را در فهم عمیق این مائده آسمانی صرف کردند. از دانشمندانی که آیات الهی را از این جهت مورد بررسی دقیق قرار داده است، علامه شیخ جعفر سبحانی تبریزی است. در پژوهش پیش‌رو با هدف دستیابی به آرای ایشان، تلاش شده است تا با بهره جستن از آثار قلمی و بیانی ایشان، با شیوه کتابخانه‌ای و توصیفی، مواضع علمی ایشان درباره ابعاد گوناگون مرجعیت علمی قرآن بررسی و تحلیل شود. پس از بررسی ملاحظات علامه سبحانی، مشخص شد که ایشان قایل به مرجعیت علمی قرآن برای علوم مختلف اعم از علوم اسلامی مثل فقه،کلام و... و علوم انسانی همچون دانش مدیریت، جامعه‌شناسی و... است.

کلیدواژه‌ها


* قرآن کریم.
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب (ج1). بیروت: دار صادر.
انورى، حسن و دیگران. (1381). فرهنگ بزرگ سخن (ج7) تهران: سخن.
حکیمی عبدالمومن و دیگران. (1396). مبانى قرآنى تحول علوم انسانى با نگاهى بر اندیشه مقام معظم رهبرى، مجموعه مقالات جریان شناسى و شخصیت‏هاى قرآن و علوم انسانى، کنگره بین‌المللی قرآن و علوم انسانی (ج1). قم: جامعه المصطفی العلمیه.
خراز رازی، علی بن محمد. (1401ق). کفایه الاثر فی النص علی الائمه اثنی عشر. قم:  بیدار.
خرمشاهی، بهاءالدین. (1377). دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی (ج2). تهران: دوستان ـ ناهید. 
راغب اصفهانی، حسین. (1412ق). المفردات فی غریب القرآن‏. بیروت: دارالعلم، الدار الشامیة.
رواندی کاشانی، سید فضل الله. (بی‌تا). النوادر. قم: دارالکتاب.
سبحانی تبریزی، جعفر. (1385). مصادر الفقه الاسلامی و منابعه. قم: موسسه امام صادق×.
سبحانی تبریزی، جعفر. (1383). منشور جاوید، نخستین تفسیر موضوعی به زبان فارسی (ج1، 2). قم: مؤسسه امام صادق×.
سیوطی، جلال‌الدین، (1407ق). الاتقان فی علوم القرآن. (ج2). بیروت، دار الکتب العلمیه.
سیدرضى، محمد بن حسین بن موسى. (1415ق). نهج‏البلاغه (محقق: صبحى صالح). بیروت: دارالأسوه.
طباطبایى، سیدمحمدحسین. (1417ق). المیزان فى تفسیر القرآن (ج1، چاپ پنجم). قم: دفتر انتشارات اسلامى.
طباطبایى، سیدمحمدحسین. (1388). قرآن در اسلام. قم: بوستان کتاب.
طلوع، ابوالقاسم. (1394). فرهنگ پایه لانگمن. تهران: انتشارات جنگل.
طوسی محمدحسن. (1396). مجموعه مقالات روش‌شناسى قرآن و علوم انسانى ( کنگره بین‌المللی قرآن و علوم انسانی). قم: جامعه المصطفی العلمیه.
طوسی، محمد بن حسن. (بی‌تا). التبیان فى تفسیر القرآن (ج1). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
طوسى، محمد بن الحسن. (1414ق). الأمالی. قم: دارالثقافه.
عالمی، عبدالرئوف. (1396). مجموعه مقالات روش‌شناسى قرآن و علوم انسانى (کنگره بین‌المللی قرآن و علوم انسانی). قم: جامعة المصطفی العلمیه.
عظیمى محمّد شریف. (1396). چیستى و چگونگىّ مرجعیّت‏ قرآن در علوم انسانى، مجموعه مقالات روش‌شناسى قرآن و علوم انسانى (کنگره بین‌المللی قرآن و علوم انسانی). قم: جامعة المصطفی العلمیه.
عیاشی، محمدبن‌مسعود. (1380ق). کتاب التفسیر (ج1، محقق: سیدهاشم رسولى محلاتى).‏ تهران: چاپخانه علمیه‏.
کلینى، محمد بن یعقوب، (1362). الکافی (ج1). تهران: اسلامیه.
مجلسى، محمدباقر. (1403ق). بحار الأنوار (ج2).  بیروت: دار إحیاء التراث العربى.