چکیده شناخت معنای دقیق واژگان و چگونگی کاربست آنها به فهم درست یک متن کمک شایانی میکند. در همه زبانها، واژگانی یافت میشوند که برای چند معنای متفاوت وضع شدهاند. در ادبیات، این کلمات با عنوان الفاظ مشترک توصیف میشوند. از دیرباز مفسران به مسئله شناسایی معنای کلمات اهتمام داشتهاند و چگونگی کاربرد الفاظ مشترک در قرآن مورد توجه ایشان بوده است. استاد محمدجواد مغنیه، یکی از مفسران معاصر، در کتاب التفسیر الکاشف به مسائل ادبی و بلاغی توجه کرده است. باتوجه به اهمیت موضوع، این پژوهش در پی تبیین چگونگی مواجهه وی با مسئله اشتراکات لفظی است. دستاوردهای این پژوهشِ توصیفی ـ تحلیلی، نمایانگر آن است که استاد مغنیه در زمره کسانی است که به امکان وقوع مشترک لفظی در قرآن اعتقاد داشته و در مواجهه با الفاظ مشترک از دو روش پیروی میکند. در روش نخست، استاد مغنیه همه دلالتهای یک لفظ را بیان کرده و سپس از میان آنها یک مورد را برمیگزیند. در روش دوم، استاد به مشترک لفظیبودن واژه تصریح کرده و فقط معنای مورد نظر را بیان میکنند. در این پژوهش برای تبیین بیشترِ این دو روش، نظرات استاد مغنیه در مورد برخی کلمات پرکاربرد قرآنی بررسی شده است.
بغدادی، علاءالدین علی بن محمد. (1415ق). لباب التنزیل فی معانی التأویل (ج1). بیروت: دارالکتب العلمیة.
بغوی، حسین بن مسعود. (1420ق). معالم التنزیل (ج1). بیروت: دارالمعرفة.
بلخی، مقاتل بن سلیمان. (1423ق). تفسیر مقاتل بن سلیمان (ج2، 3). بیروت: داراحیاء التراث.
بلخی، مقاتل بن سلیمان. (1429ق). الوجوه و النظائر فی القرآن ا لکریم. بیروت: دارالکتب.
بیضاوی، عبدالله بن عمر. (1418ق). انوارالتنزیل و اسرارالتأویل (ج1، 2). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
پرچم، اعظم؛ شاهی، نصرالله. (1386). دیدگاه قرآنپژوهان درباره اشتراک لفظی و معنوی در قرآن و واژگان وجوه و نظائر، تحقیقات قرآن و حدیث، دوره4، 2(8)، صص 67- 86.
تمسکی بیدگلی، علی؛ ربیع نتاج، سیدعلیاکبر؛ موسوی، سیدمحسن. (1394). رهیافتی به تعریف وجوه و نظائر از دیدگاه قرآنپژوهان، مجله آموزههای قرآنی، شماره22.
ثعلبی، ابواسحاق احمد بن ابراهیم. (1422ق). الکشف و البیان عن التفسیر القرآن (ج2). بیروت: داراحیاء التراث العربی.
جمعی از نویسندگان. (1369). میراث ماندگار (ج2). تهران: موسسه کیهان.