قرآن خاستگاه عزت و مقاومت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی گروه علوم قرآنی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم

چکیده

«ناشناختگی خاستگاه خود قرآن در تولید و خلق عزت و مقاومت» مسئله‌ای اساسی در برنامه‌ریزی برای تعامل با قرآن است. پیشینه مطالعات قرآنی درباره ایستادگی و مقاوت نشان می‌دهد بیش از هر چیز به آموزه‌هایی از قرآن پرداخته شده که به‌طورمستقیم به مقاوت و استقامت دعوت می‌کنند؛ حال آنکه با قطع نظر از آموزه‌های مستقیم، این کتاب عزیز دارای ویژگی‌هایی عزّت‌آفرین است. مقاله حاضر به بیان ویژگی‌هایی می‌پردازد که قرآن را به‌مثابه خاستگاه عزّت و مقاومت تبیین می‌کند؛ با این فرضیه که ویژگی‌های جهان‌شمولی، والایی، پایان‌ناپذیری، مانایی و هیمنه قرآن کریم سبب عزیزبودن این کتاب و خاستگاه عزّت و مقاومت فرهنگی مؤمنان به قرآن در مقابل فرهنگ‌های رقیب است؛ البته این امر لابشرط نیست، بلکه ایمان همراه با التزام به قرآن عزیز است که سبب عزّت پیروان آن خواهد بود. برای اثبات این فرضیه ویژگی‌‌های یادشده و تأثیر آن در تولید و خلق عزت مؤمنان به قرآن، بررسی و تبیین می‌شود. روش پژوهش بر تحلیل داده‌های قرآن و قواعد استنباط از دلیل لفظی استوار است.

کلیدواژه‌ها


  1. * قرآن کریم.

    * نهج‌البلاغه. (تصحیح: صبحی صالح). قم: انتشارات دارالهجرة.

    1. ابن‌منظور، محمد. (1414ق). لسان العرب. (چاپ سوم). بیروت: دار صادر.
    2. آکوچکیان، احمد. (1393). فروکاهشی سبک زندگی: فروکاهشی خود ـ تباهی ظرفیت‌های زندگی با سوره مسد. قم: انتشارات بنیاد اندیشه دینی و مطالعات توسعه.
    3. بلاغی، سیدعبدالحجت. (1386ق). حجة التفاسیر و بلاغ الاکسیر. (ج 1). قم: انتشارات حکمت.
    4. بیانات رهبری در http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=19996,1398/10/4
    5. جوادی آملی، عبدالله. (1386). تسنیم. (ج 12). قم: مرکز نشر اسراء.
    6. حر عاملی، محمد. (1409ق). وسائل الشیعة. قم: مؤسسة آل‌البیت لاحیاء التراث.
    7. خواجوی، محمد. (1410ق). ترجمه قرآن: خواجوی. قم: انتشارات مولی.
    8. خویی، سیدابوالقاسم. (1419ق). دراسات فی علم الأصول. (ج 3). قم: مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی.
    9. رضایی اصفهانی، محمدعلی و همکاران. (1383). ترجمه قرآن. قم: مؤسسه تحقیقاتی فرهنگی دارالذکر.
    10. صدر، سیدمحمدباقر. (1421ق). المدرسة القرآنیة. موسوعة الشهید الصدر. (ج 19). قم: مرکز الأبحاث و الدراسات التخصصیة للشهید الصدر.
    11. صدوق، ابن‌بابویه. (1378ق). عیون أخبار الرضا(علیه السلام). (تحقیق و تصحیح: مهدی لاجوردی). تهران: نشر جهان.
    12. صدوق، ابن‌بابویه. (1403ق). الخصال. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    13. صفار، محمد. (1404ق). بصائر الدرجات. (چاپ دوم). قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی.
    14. طالقانی، سیدمحمود. (1362). پرتوی از قرآن. (ج 6. چاپ چهارم). تهران: شرکت سهامی انتشار.
    15. طباطبایی، سیدمحمدحسن. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. (چاپ پنجم). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    16. طوسی، محمد. (1365). التهذیب. (چاپ چهارم). تهران: دارالکتب الإسلامیه.
    17. طوسی، محمد. (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. (تصحیح: احمد حبیب عاملی). مقدمه‌ محمدحسن آقابزرگ تهرانی. بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
    18. عیاشی، مسعود. (1380). تفسیر عیاشی. (تحقیق: سیدهاشم رسولی محلاتی). تهران: چاپخانه علمیه تهران.
    19. فیض‌الاسلام، سیدعلی‌نقی. (1378). ترجمه و تفسیر قرآن عظیم. تهران: انتشارات فقیه.
    20. کلینی، محمد. (1365). الکافی. (چاپ چهارم). تهران: دارالکتب الإسلامیة.
    21. مصباح یزدی، محمدتقی. (1394). قرآن‌شناسی. مجموعه کتب آموزشی معارف قرآن 6. (تحقیق: غلامعلی عزیزی‌کیا). (چاپ ششم). قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(رحمةالله علیه).
    22. مظفر، محمدرضا. (1387). اصول الفقه؛ (تعلیقه زارعی). قم: بوستان کتاب.
    23. معرفت، محمدهادی. (1387). التفسیر الاثری الجامع. قم: مؤسسة التمهید.
    24. معرفت، محمدهادی. (1427ق). التأویل فی مختلف المذاهب و الآراء. تهران: المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الإسلامیة.
    25. معین، محمد. (1387). فرهنگ فارسی معین. تهران: انتشارات امیرکبیر.
    26. نصر، سیدحسین. (1377). جهان‌بینی اسلامی و علم جدید. علم دینی. دیدگاه‌ها و ملاحظات. (ترجمه: ضیاء تاج‌الدینی). فصلنامه نامه فرهنگ، (30)، صص 48-59.