درآمدی بر مبانی علوم قرآنی مرجعیت علمی قرآن از دیدگاه آیت‌الله معرفت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مربی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران

چکیده

یکی از موضوعات مرجعیت علمی قرآن کریم، موضوع مبانی آن است. مرجعیت علمی قرآن مبانی متعددی دارد که یک بخش آن، مبانی علوم قرآنی است. برای پی‌بردن به مبانی علوم قرآنی مرجعیت علمی قرآن با توجه به دیدگاه‌‌های آیت‌الله معرفت، در این مقاله پنج موضوع علوم قرآنی که از کلیدی‌ترین موضوعات علوم قرآنی‌اند، همراه با میزان تأثیر هریک از آنها در مرجعیت علمی همراه با اشاره به دیدگاه‌‌های آیت‌الله معرفت بررسی می‌شود. این پنج موضوع عبارت‌اند از: ظاهر و باطن، تأویل، نسخ، تفسیر با سنت و اعجاز علمی قرآن و تحدی به آن. دیدگاه‌‌های آیت‌الله معرفت در این موضوعات بر گستره مرجعیت علمی قرآن تأثیرگذار است و موجب گسترش قلمرو مرجعیت علمی قرآن کریم می‌شود. این پژوهش از روش کتابخانه‌ای و به صورت توصیفی تحلیلی و کشفی صورت گرفته است. مرجعیت علمی قرآن نیازمند زیرساخت‌‌های نظری در حوزه علوم قرآنی است. مسائلی مانند: ظاهر و باطن، تاویل، نسخ و نسبت‌سنجی قرآن با سنت از کلیدی‌ترین مسائلی است که تأثیر اساسی بر خروجی مرجعیت قرآن دارد. ظاهرگرایی در تفسیر چالش‌‌های فراوانی برای مرجعیت علمی قرآن ایجاد می‌کند؛ اما پذیرش تأویل می‌تواند افق‌‌های گسترد‌ه‌ای را پیش روی مفسر باز کند. نظریه نسخ مشروط که آیت‌الله معرفت ارائه داده است، برخی آیات منسوخ را کارا کرده و اعتبار آنها را در ظرف زمانی و مکانی به شرط وجود شرایط می‌پذیرد و ظرفیت تطبیق پذیری آموزه‌‌های قرآنی را با متغیر‌های عصری بیشتر می‌کند.

کلیدواژه‌ها