روش‌شناسی بیان نکات تربیتی در قرآن با تأکید بر سوره مبارکه حجرات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، رشته علوم قرآن و حدیث، دانشگه علامه طباطبایی، تهران. ایرانم

2 کارشناسی ارشد رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبایی(ره) تهران. ایران

چکیده

برجسته‌ترین هدف نزول قرآن کریم برای جهانیان، هدایت ایشان به شیوه صحیح زندگی و به بیانی دیگر تربیت صحیح افراد است. قرآن کریم، به‌عنوان مهم‌ترین کتاب تربیتی بشر، چنین هدفی را در مدت 23 سال نبوت پیامبر اکرم| و به شکل‌های گوناگون دنبال کرده است. پژوهش پیش‌رو تلاش بر آن دارد که با روش توصیفی- تحلیلی مهم‌ترین شکل‌های بیان نکات تربیتی که در قرآن از آن استفاده شده است را تبیین کرده و نمونه‌ای از آنها را در سوره مبارکه حجرات که به‌عنوان سوره‌ای اخلاقی-تربیتی در قرآن شناخته می‌شود نشان دهد، تا مخاطب بتواند با این روش‌ها و بیان قرآنی آنها بهتر آشنا گردد. قرآن کریم برای بیان نکات تربیتی شیوه‌های متعددی دارد که شیوه‌های اصلی آن هفت روش است که عبارتند از: 1. تذکر و یادآوری؛ 2. موعظه و نصیحت؛ 3. تشویق و تنبیه؛ 4. تحریک عواطف؛ 5. امر و نهی؛ 6. ارائه الگو و 7. قصه‌گویی. این موارد در پژوهش حاضر با توجه به سوره مبارکه حجرات مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها


  1. * قرآن کریم

    1. ابن منظور، محمد بن مکرم. (1416ق). لسان العرب (ج1) بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
    2. احمدزاده، محمدعالم. (1389). مفهوم‌شناسی تریبت در قرآن کریم. راه تربیت، 5(13)، صص 13-30.
    3. اسلامپور، عسکری. (1385). روش‌های تربیتی در قرآن. مجله پاسدار اسلام، شماره 298، صص 38-44.
    4. اعرافی، علیرضا. (1387). کلیات فقه التربیه (ج1). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    5. بلاغی، صدرالدین. (۱۳۸۰). قصص قرآن. تهران: امیرکبیر.
    6. بناری، علی همت. (1383). تعامل فقه و تربیت. قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی&.
    7. پورموسوی، سیداحمد؛ ناصری کریم‌وند، امان‌الله. (1399). عوامل تربیت در قران کریم از دیدگاه استاد قرائتی در تفسیر نور. پویش در آموزش علوم انسانی، 5(20)، صص 75-89.
    8. حسینى همدانى، محمد. (1404ق). انوار درخشان در تفسیر قرآن (ج15). تهران: لطفى.
    9. راغب اصفهانی، حسین. (1412ق). المفردات فی غریب القرآن. بیروت: دارالعلم‏.
    10. رفیعی، بهروز. (1381). آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن. قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
    11. زبیدی، محمد مرتضی. (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس (ج2). بیروت: منشورات دارالفکر.
    12. سنگری، محمدرضا. (۱۳۸۴). هدف‌ها و شیوه‌های داستان‌پردازی در قرآن. مجله آموزش قرآن، 3(۸)، صص 3-9.
    13. شاه‏عبدالعظیمى، حسین. (1363). تفسیر اثنى عشرى (ج12). تهران: میقات.
    14. طالبی، تهماسب. (۱۳۹۰). تاریخ در قصص قرآن. مجله آموزش تاریخ، شماره ۴۲،
      صص 28-33.
    15. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1430ق). المیزان فی تفسیر القرآن (ج18، 19). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    16. طبرسی، فضل بن حسن. (1430ق). مجمع البیان فی تفسیر القرآن (ج9). بیروت: دار الکتاب العربی.
    17. غضنفری، سیدعلی. (1382). ره رستگاری (ج3، دوره سه جلدی). تهران: لاهیچی.
    18. قائمی‌مقدم، محمدرضا. (1397). روش‌های تربیتی در قرآن. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
    19. قائمی، علی. (1383). روش‌ها و هدف‌های تعلیم و تربیت در قرآن کریم. گلستان قرآن، شماره 183، صص 23-26.
    20. قرائتی، محسن. (1398). تفسیر نور (ج9). تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
    21. قرشى بنابى، سیدعلى‏اکبر. (1375). تفسیر احسن الحدیث (ج10). تهران: بنیاد بعثت.
    22. مدرسی، محمدتقی. (1419ق). من هدی القرآن (ج13). تهران: دار محبی الحسین×.
    23. مصطفوی، حسن. (1416ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم (ج1، 4، 12). تهران: موسسه الطباعه و النشر، وزاره الثقافه الاسلامیه
    24. معین، محمد. (1360). فرهنگ فارسی (ج1، دوره 6 جلدی). تهران: امیرکبیر.
    25. مکارم شیرازی، ناصر. (1397). تفسیر نمونه (ج4، 22). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    26. ملکی، حسن. (1390). درآمدی بر اهداف، اصول و روش‌های تربیت در قرآن. بصیرت و تربیت اسلامی، 8(19)، صص 2-16.