رویکرد فقه‌الحدیثی علامه طباطبایی& نسبت به روایات الکافی در تفسیر المیزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه شهید چمران. اهواز. ایران

2 استاد. دانشگاه الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه ایلام، ایلام. ایران

3 استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم. شاهرود. ایران

چکیده

یکی از مباحث مهم تفسیر المیزان، بررسی فقه‌الحدیثی روایات منقول از منابع فریقین است که علامه در خلال این مباحث، دیدگاه‌های حدیثی و فقه‌الحدیثی خود را بیان کرده است. هدف از نوشتار حاضر که با روش توصیفی-تحلیلی و با ابزار کتابخانه‌ای انجام شده، بررسی رویکرد فقه‌الحدیثی مؤلف المیزان نسبت به روایات الکافی کلینی می‌باشد. علامه برای ارزیابی روایات این کتاب مؤلفه‌های فقه‌الحدیثی متعددی به‌ویژه عرضه‌ روایات بر قرآن و روایات صحیح، سنجش احادیث با عقل، در نظرگرفتن معیار تاریخ و.... را به‌کار گرفته و با این مبانی در موارد متعددی به تأیید و بهره‌گیری از روایات کافی، شرح و تفسیر احادیث آن کتاب، کشف و بیان مقصود معصومین^، تشخیص روایات تفسیری از غیر آن، رفع تعارض و دفع شبهه از بیانات معصومان×، نقد روایات کافی و.... پرداخته است. مهم‌ترین معیار نویسنده المیزان در فهم و نقد روایات، ملاک عرضه‌ روایات بر قرآن می‌باشد که برگرفته از مبانی خاص روش تفسیری وی در المیزان بوده و به همین دلیل بیشتر بررسی‌های فقه‌الحدیثی خود را براساس این معیار انجام داده است. 

کلیدواژه‌ها


  1. * قرآن کریم.

    * نهج البلاغه، مترجم: صبحی صالح. (1414ق). قم: هجرت.

    1. الأوسی، علی. (1381). روش علامه طباطبایی در تفسیر المیزان (مترجم: سیدحسین میرجلیلی). تهران: انتشارات بین‌الملل.
    2. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید. (1414ق). شرح نهج‌البلاغه (ج18). قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی&.
    3. ابن خلدون. (1956م). مقدمه (ج4). بیروت: بی‌‌نا.
    4. ایازی، محمدعلی. (1414ق). المفسرون؛ حیاتهم و منهجهم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    5. برقی، احمد بن محمد. (بی‌تا). المحاسن (ج1). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    6. بستانی، قاسم. (1386). معیارهای شناخت احادیث ساختگی. اهواز: انتشارات رسش.
    7. بستانی، قاسم. (1398). نقد و بررسی اخبار آغاز نگارش حدیث به فرمان عمربن عبدالعزیز. مجله حدیث‌پژوهی، 11(21)، صص 161-192.
    8. حرعاملی، محمد بن‌ حسن. (1403ق). وسائل‌الشیعه الی معرفة المسائل‌الشریعه (ج18، چاپ پنجم). بیروت: دار احیاء التراث‌العربی.
    9. خویی، ابوالقاسم. (1384). البیان فی تفسیر القرآن (مترجم: جعفرحسینی). قم: انتشارات دارالثقلین.
    10. ربانی، محمدحسن. (1383). اصول و قواعد فقه‌الحدیث. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
    11. صحرایی اردکانی، کمال. (1384). نقد و بررسی حدیث در تفسیر المیزان. مجله‌ علوم حدیث، 10(37-38)، صص 198-222.
    12. صدوق، محمد بن علی بن بابویه قمی. (1361). معانى‌الأخبار (ج1). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    13. صدوق، محمد بن علی بن بابویه قمی. (1368ق). علل الشرایع (ج1). نجف: مکتبه الحیدریه.
    14. صدوق، محمد بن علی بن بابویه قمی. (1414ق). الامالی (ج1). قم: دارالثقافه.
    15. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1374). المیزان فی تفسیر القرآن (مترجم: سیدمحمدباقر موسوی همدانی، ج1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 10، 12، 13، 18، 19، 20). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    16. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1393). قرآن در اسلام. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    17. طبرسى، احمد بن علی. (1386ق). الاحتجاج (ج2). نجف: بی‌نا.
    18. طوسی، محمد بن الحسن. (1409ق). التبیان فی تفسیر القرآن (ج1). قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
    19. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه. (1415ق). نورالثقلین (ج5). قم: انتشارات اسماعیلیان.
    20. عزیزی‌کیا، غلامعلی. (1393). بازخوانی احادیث جری و بطن با تأملی بر مباحث روایی المیزان. مجله‌ی قرآن‌‌شناخت، 8(14)، صص 25-46.
    21. عیاشی، محمد بن مسعود. (1380ق). کتاب التفسیر (ج1). تهران: چاپخانه علمیه.
    22. فرزندوحی، جمال؛ ناصری کریموند، امان‌اله. (1390). نقد و بررسی روایات الدرالمنثور در تفسیر المیزان. مشکوه، 30(112)، صص 48-66.
    23. فقیهی، حسین. (1384). سیری در اسناد کافی. مجله فرهنگ کوثر، شماره64.
    24. قمی، علی بن ابراهیم. (1376ق). تفسیر قمی (ج1). قم: دارالکتاب.
    25. کلینی، محمد بن یعقوب. (1388ق). الکافی (ج1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8، چاپ سوم). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    26. مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحارالانوار الجامعه لدرر اخبارالائمه الاطهار (ج1، چاپ دوم). بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
    27. محمودی، عباس. (1393). روش فقه‌الحدیثی علامه طباطبایی در تفسیر المیزان. مجله حسنا، 6(23)، صص 84-109.
    28. مدیرشانه‌چی، کاظم. (1384). درایه‌الحدیث. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    29. مروتی، سهراب؛ ناصری کریموند، امان‌اله. (1391). روش علامه طباطبایی در بررسی و نقد تفاسیر روایی با تکیه بر قاعده سیاق. مجله حدیث‌پژوهی کاشان، 4(8)، صص 209-232.
    30. معارف، مجید. (1385). تاریخ عمومی حدیث (چاپ ششم). تهران: انتشارات کویر.
    31. معرفت، محمدهادی. (1376). مصونیت قرآن از تحریف (مترجم: محمد شهرابی). قم: بوستات کتاب.
    32. مفید، محمد بن نعمان. (بی‌تا). اختصاص. قم: المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید.
    33. مؤدب، سیدرضا؛ حدادیان، عبدالرضا. (1388). بررسی دلالی روایات تحریف‌نما در کتاب کافی. حدیث‌پژوهی، 1(2)، صص 29-58.
    34. ناصری کریموند، امان‌اله؛ بستانی، قاسم. (1398). مؤلفه‌های فقه‌الحدیثی تأیید روایات تفسیری در المیزان. مجله‌‌ آموزه‌های حدیثی، 3(6)، صص 47-68.
    35. نفیسی، شادی. (1384). علامه طباطبایی و نقد حدیث. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
    36. نیلساز، نصرت؛ جلیلیان، سعید. (1395). بررسی فقه‌الحدیثی علامه طباطبایی در تفسیر البیان فی الموافقه بین الحدیث و القرآن. مجله‌ مطالعات فهم حدیث، 2(4)، صص 151-173.