معنای «قنوط» در قرآن براساس معناشناسی همزمانی در میدان معنایی ایزوتسو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

طلبه سطحه 4، رشته تفسیر تطبیقی ، جامعه الزهرا (ع)، قم ، ایران

چکیده

فهم معنای کلمات قرآن کریم، برای ما مسلمانان از اهمیت ویژه‌‌ای برخوردار است. یکی از کلمات قرآنی کلمه «قنوط» است. با توجه به کاربست‌‌های قرآنی کلمه قنوط و مشتقات آن، می‌توان گفت «قنوط» حالتی آمیخته با نارضایتی، غم و اندوه شدید و افراط در غم و یأس خارج از حد طبیعی است. این حالت بیشتر در امور دنیوی، ناشکری و خستگی و ملال طبع و ناآرامی پیش می‌آیدو منشأ آن، عواملی است همچون دست‌نیافتن به شرایط مورد انتظار، محرومیت از منافع شخصی، سوء ظن به خدا، ولیّ حمید ندانستن خدا، غفلت از رحمت خدا، چشم‌دوختن به نعمت و فراموش‌کردن منعم، احساس مورد رحم واقع نشدن، درحالی‌که به‌شدت به آن رحم نیازمند است و توجه انحصاری به اسباب عادی عالم خلقت. این عوامل باعث می‌شود که حالت قنوط به‌طور معمول در انسان ایجاد گردد. این پژوهش به روش کتابخانه‌‌ای و توصیفی - تحلیلی به روش میدان‌ معنایی ایزوتسو به بررسی این کلمه می‌پردازد. تاکنون درباره کلمه «قنوط» به این روش پژوهشی انجام نشده است.

کلیدواژه‌ها


  1. * قرآن کریم

    1. ابن درید، محمد بن حسن. (1988م). جمهرة اللغة (ج2). بیروت: دار العلم للملایین‏.
    2. ابن سیده، على بن اسماعیل. (1421ق). المحکم و المحیط الأعظم (ج6). بیروت: دارالکتب العلمیه.
    3. ابن فارس، احمد. (1404ق). معجم مقاییس اللغة (ج5). قم: مکتب الاعلام الاسلامی‏.
    4. ابن مشهدى، محمد بن جعفر. (1419ق). المزار الکبیر. قم: بی‌‌نا.
    5. ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب (ج2، 7، چاپ سوم). بیروت: دار صادر.
    6. ابن‏عاشور، محمدطاهر. (1420ق). التحریر و التنویر (ج25). بیروت: مؤسسة التاریخ العربی‏.
    7. ابن‏عطیه، عبدالحق بن غالب. (1422ق). المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز (ج5). بیروت: دار الکتب العلمیة.
    8. ابوهلال عسکرى، حسن بن عبدالله. (1400ق). الفروق فى اللغة. بیروت: دار الافاق الجدیدة.
    9. ازهرى، محمد بن احمد. (1421ق). تهذیب اللغة (ج9). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    10. جلالی، مهدی؛ نصیری وطن، جواد. (1400). مفهوم‌شناسی واژه یؤوس و قنوط در آیه
      49 فصلت و ارائه معنای مناسب با بافت آیه. نشریه مطالعات تفسیری، 12(46)،
      صص 223-240.
    11. جوادی آملی، عبدالله. (1390). تفسیر تسنیم (ج1). قم: اسراء.
    12. راغب اصفهانى، حسین. (1412ق). المفردات فی غریب القرآن. بیروت: دار العلم.
    13. رکابیان، رشید. (1400). نقش سیاسی رجاء و قنوط در اندیشه سیاسی‌اسلام با تأکید بر اندیشه امام خمینی&. پژوهش‌نامه علوم انسانی اسلامی، شماره 16، صص 106-127.
    14. زاید المطیری، هیا؛ النصیرات، جهاد. (2019م). دلالة اللفظ قنط فی القرآن الکریم. دراسات علوم الشریعة والقانون، المجلد 46 - العدد 1، صص 689-700.
    15. ساکی، سارا؛ مروتی، سهراب. (1393). ناامیدی و پیامدهای آن در قرآن و حدیث. بینات، شماره 84، صص 163-184.
    16. سلطان على‏شاه، محمد. (1408ق). بیان السعادة فی مقامات العبادة (ج2، چاپ دوم). بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
    17. سمرقندى، نصر بن محمد. (1416ق). بحر العلوم (ج2، 3). بیروت: دار الفکر.
    18. شریعتی، غلام‌‌محمد؛ سعیدی‌روشن، محمدباقر. (1394). رابطه معناشناسی زبانی و تفسیر قرآن به قرآن با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی. مجله قرآن شناخت، 7(14)، صص 5-24.
    19. صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد. (1414ق). المحیط فی اللغة (ج5). بیروت: عالم الکتاب.
    20. طباطبایى، سیدمحمدحسین. (1367). نهایة الحکمة (ج2). تهران: الزهرا.
    21. طباطبایى، سیدمحمدحسین. (1374). ترجمه تفسیر المیزان (مترجم: سیدمحمدباقر موسوى، ج1، 12، 17، 18). قم: دفتر انتشارات اسلامی‏.
    22. طبرسى، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن (ج6، 9، چاپ سوم). تهران: ناصرخسرو.
    23. طبرى، محمد بن جریر. (1412ق). جامع البیان فى تفسیر القرآن (ج14). بیروت: دار المعرفة.
    24. فخررازى، محمد بن عمر. (1420ق). مفاتیح الغیب (ج19، چاپ سوم). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    25. فراهیدى، خلیل بن احمد. (1410ق). کتاب العین (ج5). قم: انتشارات هجرت.
    26. فیومى، احمد بن محمد. (1414ق). المصباح المنیر فى غریب الشرح الکبیر للرافعى (ج2، چاپ دوم). قم: دارالهجره.
    27. مجلسى، محمدباقر. (1403ق). بحار الأنوار (ج3، 69). بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
    28. مدرس وامقی، سیدمحسن. (1394). یاس در زندگی؛ زمینه‌ها، آثار، راهکاها. زلال وحی، شماره 24، صص 4-19.
    29. مصطفوى، حسن. (1360). التحقیق فى کلمات القرآن الکریم (ج9). تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب‏.
    30. مقاتل بن سلیمان. (1423ق). تفسیر مقاتل بن سلیمان (ج2، چاپ اول). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    31. میبدى، احمد بن محمد. (1371). کشف الاسرار و عدة الابرار (ج5، چاپ پنجم). تهران: امیرکبیر.