«عصمت» به معنای پاکی از هرگونه گناه و نیز مصونیت از خطا در دریافت و ابلاغ وحی، از امتیازات و ویژگیهای خاص و لازمه رسالت پیامبران الهی میباشد که به دلیل اهمیت بالایی که دارد، مورد بحث و توجه بسیاری از عالمان و اندیشمندان مکتبهای مختلف کلامی قرار گرفته است. یکی از مسائلی که بحثهای زیادی را برانگیخته، آیاتی از قرآن کریم است که حاوی عبارات «اعتراف به ظلم» از لسان پیامبرانی چون حضرت آدم، حضرت موسی و حضرت یونس(ع) میباشد که برخی با استناد به این آیات عدم عصمت پیامبران الهی را نتیجه گرفتهاند. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی و به صورت تطبیقی، در پی پاسخ به این پرسش است که منظور از «ظلم» و اعتراف به آن از دیدگاه آیت الله جوادی آملی و فخرالدین رازی چیست و چه ارتباطی با «عصمت» پیامبران دارد؟ نتایج پژوهش حاکی از آن است که آیت الله جوادی آملی بهعنوان نماینده مکتب کلامی شیعه، «عصمت» را برای تمام دوران پیامبران ثابت میکند و «ظلم» را با ذکر ادله و شواهد متعدد، بر معنای لغوی آن یعنی ستم، نقص و محرومیت حمل میکند؛ اما فخرالدین رازی بهعنوان نماینده مکتب کلامی اشاعره، در تحلیل خود «عصمت» را به دوران پس از نبوت و «ظلم» را به پیش از نبوت مربوط میشمارد.
فاضل مقداد. (1405ق). إرشاد الطالبین إلى نهج المسترشدین. قم: انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشى نجفی&.
فاضل مقداد. (1420ق).الأنوار الجلالیة فی شرح الفصول النصیریة. مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.
فاضل مقداد. (1365). الباب الحادی عشر. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی.
فخرالدین رازی، محمد بن عمر. (1409ق). عصمة الانبیاء. بیروت: دارالکتب العلمیة.
فخرالدین رازى، محمد بن عمر. (1420ق). مفاتیح الغیب (ج2، 3، 4، 17، 22،18، 24، 28). بیروت: داراحیاءالثراث العربی.
فخرالدین رازى، محمد بن عمر. (1992م). معالم الاصول. بیروت: دارالفکر.
فقیه، علی؛ بابایی، علیاکبر و حسینیزاده، عبدالرسول. (1397). تحلیل و نقد دیدگاه آیت الله سبحانی از فعل حضرت موسی× در داستان قتل قبطی. کتاب قیم، شماره19، ص 367.
فقیه، علی؛ سلطانی بیرامی، اسماعیل. (1397). بررسی آیات موهم ارتکاب گناه یا ترک اولی از سوی حضرت موسی× در قتل قبطی. قرآن شناخت، شماره21، ص 81.
محمدی آشتیانی، علی؛ ارفع، فاطمه السادات. (1399). بررسی تطبیقی آرای تفسیری علامه طباطبایی و فخررازی ذیل آیات به ظاهر ناسازگار با عصمت از گناه حضرت موسی×. پژوهشنامه قرآن و حدیث، شماره 27، ص 217.
مصطفوی، حسن. (1360). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم (ج7). تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
معین، محمد. (1364). فرهنگ فارسی معین (ج2). تهران: امیرکبیر.
مفید، محمد بن نعمان. (1413ق). تصحیح الاعتقاد. قم: المؤتمر العالمی للشیخ المفید.
نوروزی, مجتبی و استیری, محمد . (1401). بررسی تطبیقی «اعتراف به ظلم» در لسان پیامبران در قرآن کریم از دیدگاه آیت الله جوادی آملی و فخرالدین رازی. مطالعات علوم قرآن, 4(4), 119-147. doi: 10.22081/jqss.2023.65625.1245
MLA
نوروزی, مجتبی , و استیری, محمد . "بررسی تطبیقی «اعتراف به ظلم» در لسان پیامبران در قرآن کریم از دیدگاه آیت الله جوادی آملی و فخرالدین رازی", مطالعات علوم قرآن, 4, 4, 1401, 119-147. doi: 10.22081/jqss.2023.65625.1245
HARVARD
نوروزی, مجتبی, استیری, محمد. (1401). 'بررسی تطبیقی «اعتراف به ظلم» در لسان پیامبران در قرآن کریم از دیدگاه آیت الله جوادی آملی و فخرالدین رازی', مطالعات علوم قرآن, 4(4), pp. 119-147. doi: 10.22081/jqss.2023.65625.1245
CHICAGO
مجتبی نوروزی و محمد استیری, "بررسی تطبیقی «اعتراف به ظلم» در لسان پیامبران در قرآن کریم از دیدگاه آیت الله جوادی آملی و فخرالدین رازی," مطالعات علوم قرآن, 4 4 (1401): 119-147, doi: 10.22081/jqss.2023.65625.1245
VANCOUVER
نوروزی, مجتبی, استیری, محمد. بررسی تطبیقی «اعتراف به ظلم» در لسان پیامبران در قرآن کریم از دیدگاه آیت الله جوادی آملی و فخرالدین رازی. مطالعات علوم قرآن, 1401; 4(4): 119-147. doi: 10.22081/jqss.2023.65625.1245