دلالت همانندناپذیری قرآن بر صدق ادعای الهی‌بودن قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه بابلسر

چکیده

ازآنجاکه معجزه راه اثبات نبوّت نبی از دیدگاه دینداران شمرده می‌‌شود، اثبات عجز بشر از آوردن مانند قرآن دلیلی بر الهی‌بودن قرآن و دلیلی بر صدق ادّعای نبوّت پیامبر اکرم(ص) است. عجز بشر از آوردن مانند قرآن در صورتی ادّعای نبوّت پیامبر(ص) را اثبات می‌‌کندکه دلالت آن بر صدق ادّعای آورندۀ آن پذیرفته شود. اثبات این دلالت بر پایۀ تبیین حسن و قبح عقلی و پس از باور و اعتراف به وجود خداوند قادر، حکیم و عالِم عملی می‌‌شود. در این نوشتار، موضوع با روش توصیفی - تحلیلی و کتابخانه‌ای و با توجه به قواعد «وجوب لطف»، «قبح اغراء به جهل» و «امتناع نقض غرض» از خداوند، بررسی شده است. نتیجۀ نوشتار حاضر، اثبات دلالت عقلی و برهانی عجز بشر از آوردن مثل قرآن بر الهی‌بودن آن است.

کلیدواژه‌ها


  1. * قرآن کریم

    1. ابن رشد، محمد بن احمد. (1998م). الکشف عن مناهج الادله (ج8). بیروت: مرکز الدراسات الوحدة العربیة.
    2. ابن فارس، احمد. (1404ق). ‏معجم مقاییس اللغة (مصحح: هارون، عبدالسلام محمد، ج4). قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
    3. ابن‌بابویه، محمد بن ‌علی. (1378). عیون اخبار الرضا× (محقق: مهدی لاجوردی، ج1، 2). تهران: جهان.
    4. ابن‌بابویه، محمد بن ‌علی. (1385). علل الشرائع (ج1). قم: کتاب‌فروشی داوری.
    5. باقلانی، ابوبکر. (1997م). اعجاز القرآنی (محقق: السید احمد صقر). مصر: دارالمعارف.
    6. بحرانی، ابن میثم. (1386). قواعد المرام (محقق: زهرا مصطفوی). تهران: اطلاعات.
    7. بلاغی، محمّدجواد. (بی‌‌تا). آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن‏ (محقق: بعثت، واحد تحقیقات اسلامى‏، ج1). قم: وجدانی.
    8. جاحظ، ابی عثمان عمرو بن بحر. (1385ق). الحیوان (ج3، چاپ دوم). مصر: شرکة مکتبة و مطبعة مصطفی البابی الحلبی و اولاده.
    9. جعفری، یعقوب. (بی‌تا). تفسیر کوثر (ج1). بی‌جا. بی‌نا.
    10. جوادی آملی، عبداللّه. (1378). تفسیر تسنیم (ج2). قم: مرکز نشر اسراء.
    11. جوادی آملی، عبداللّه. (1388). فلسفۀ الهی از منظر امام رضا×. قم: اسراء.
    12. حلّی، حسن بن یوسف. (1408ق). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد. بیروت: مؤسسه الاعلمی.
    13. حنفی، محمدشرف. (1390ق). اعجاز القرآن البیانی بین النظریة و التطبیق. مصر: المجلس الاعلی للشؤن الاسلامیة.
    14. خویی، سیدابوالقاسم. (بی‌تا). البیان فى تفسیر القرآن. بی‌جا. بی‌نا.
    15. راغب اصفهانی، حسین. (1418ق). المفردات فی الغریب القرآن. بیروت: دارالکتب العلمیه.
    16. ربانی گلپایگانی، علی. (1418ق). القواعد الکلامیه، یبحث عن اصول عامه یعتمد علیها فی حل المسائل الکلامیه. قم: مؤسسة الامام صادق×.
    17. رامیار، محمود. (1362). تاریخ قرآن. تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
    18. زمخشری، محمود. (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل (ج4، چاپ سوم). بیروت: دارالکتاب العربی.
    19. سبحانى، جعفر. (1412ق). الإلهیات على هدى الکتاب و السنة و العقل (ج3). قم: المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة.
    20. شاهمرادی، محمّدمهدی. (2021م). اعادة القراءة لأسس دلالة المعجزة علی صدق النبوة، مجلة الکلیة الاسلامیة الجامعة، العدد60، الجزء1.
    21. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1374). ترجمه تفسیر المیزان (مترجم: سیدمحمدباقر موسوی همدانی، ج5، 8 و 11). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    22. عطار، داود. (1415ق). موجز القرآنی. بیروت: مؤسسه اعلمی.
    23. فخار نوغانی، وحیده؛ حسینی شاهرودی، سیدمرتضی. (1393). بررسی تطبیقی دلالت معجزه بر صدق ادعای نبوت از دیدگاه ابن رشد و علّامه طباطبایی. معرفت کلامی، 5(2)، صص 29-48.
    24. فیروزآبادی، محمد بن یعقوب. (1412ق). القاموس المحیط (ج2). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    25. قاضی، عبدالجبار بن احمد. (1422ق). شرح الاصول الخمسه. بیروت: دار احیاء التراث.
    26. کریمی، مصطفی. (1377). قلمرو دلالت معجزه. ماهنامه علمی ترویجی معرفت، شماره 26، ص 50.
    27. کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). کافی (محقق: علی‌اکبر غفّاری، ج1). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    28. مجلسی، محمّدباقر. (1403ق). بحارالانوار (ج11). بیروت: مؤسسه الوفاء.
    29. مطهری، مرتضی. (1372). مجموعه آثار استاد شهید مطهرى‏ (ج26). قم: صدرا.
    30. معرفت، محمدهادی. (1387). علوم قرآنی. تهران: سمت.
    31. معرفت، محمدهادی. (1410ق). التمهید فی علوم القرآن (ج4). قم: حوزۀ علمیه.
    32. مفید، محمد. (1414ق). النکت الاعتقادیه. بیروت: دارالمفید للطباعه و النشر و التوزیع.
    33. ملکیان، مصطفی. (بی‌‌تا). جزوه مسائل کلام جدید؛ تصورات مختلف درباره خداوند. تهران: دانشگاه امام صادق×.
    34. میرمحمدی، سیدابوالفضل. (1420ق). بحوث فی تاریخ القرآن و علومه. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
    35. هاسپرز، جان. (بی‌‌تا). فلسفه دین (نقد براهین اثبات وجود خدا به روش تحلیل فلسفى (مترجم: گروه ترجمه و ویراستارى مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامى دفتر تبلیغات اسلامى). قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی.
    36. هاشمی، سیدعلی. (1397). اعجاز هماهنگی آیات قرآن کریم. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

    هیک، جان. (1372). فلسفه دین (مترجم: بهرام رادهدى). تهران: مؤسسه انتشارات بین‌المللی الهدی