تحلیل و تبیین آیه34 سوره نساء با توجه به عبارت قرآنی «اضربوهن»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

سطح 4 رشته تفسیر تطبیقی، مدرس و پژوهشگر جامعه الزهراء(س). قم. ایران.

چکیده

بحث «ضرب النساء» از مباحث حوزه زنان در قرآن است که در سده اخیر، به جهت گسترش نظریات فمینیسنی، در معرض تردید قرار گرفته است. از جمله دلایل تردید، ابهامی است که در تعیین مرزهای آن وجود دارد؛ ازاین‌رو تعیین دامنه آن گامی در جهت زدودن تردید خواهد بود؛ پژوهش پیش رو به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که گستره ضرب النساء (اضربوهن) با توجه به مؤلفه‌های آن در در آیه 34 نساء چیست. این پژوهش با روش توصیفی، تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و نرم‌افزاری به این نتیجه رسیده است که هر یک از مؤلفه‌های «ضرب النساء» یعنی «هدف»، «مضروب»، «ضارب»، «مکان ضرب» و «انواع ضرب» تعیین‌کننده دامنه «ضرب» است و هریک از مؤلفه‎های یادشده به‎گونه‌ای مرزهای آن را محدود می‌کنند. مؤلفه‌ «هدف»، با «تأدیب» و «تنبیه»، مؤلفه‌ «مضروب» با «عصیان الهی»، مؤلفه‌ «ضارب»، با «زدن از روی محبت» و مؤلفه‌ «مکان ضرب»، با «اِعمال آن در خلوت» محدود می‎شوند.

کلیدواژه‌ها


* قرآن کریم.
1. ابن‌بابویه، محمد بن علی (شیخ صدوق). (1413ق). من لایحضره الفقیه (ج3، مصحح: علی‌اکبر غفاری، چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
2. ابن‌درید، محمد بن حسن. (1988م). جمهرة اللغة (ج1). بیروت: دارالعلم للملایین.
3. ابن‌سیده، على بن اسماعیل. (بی‌تا). المخصص (ج13). بیروت: دارالکتب العلمیة.
4. ابن‏ابى‏حاتم، عبدالرحمن بن محمد. (1419ق). تفسیر القرآن العظیم  (ج11، چاپ سوم). ریاض: مکتبة نزار مصطفى الباز.
5. ابن‏عاشور، محمدطاهر. (1420ق). التحریر و التنویر المعروف بتفسیر ابن‌عاشور (ج4). بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
6. ابن‏عربى، محمد بن على. (1410ق). رحمة من الرحمن فى تفسیر و اشارات القرآن (ج1). دمشق: مطبعة نضر.
7. ابن‏عطیه، عبدالحق بن غالب. (1422ق). المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز (ج2). بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون.
8. ابوزهره، محمد. (بی‌تا). زهرة التفاسیر (ج3). بیروت: دارالفکر.
9. آلوسى، محمود بن عبدالله. (1415ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی (ج3). بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون.
10. آمدى، عبدالواحد بن محمد. (1410ق). غرر الحکم و درر الکلم (چاپ دوم). قم: دارالکتاب الإسلامی.
11. پانى‏پتى، ثناءالله. (1412ق). التفسیر المظهرى (ج2). کویته: مکتبة رشدیه.
12. ثعالبى، عبدالرحمن بن محمد. (1418ق). تفسیر الثعالبى المسمى بالجواهر الحسان فى تفسیر القرآن (ج2). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
13. حفنى، عبدالمنعم. (2004م). موسوعة القرآن العظیم (ج2). قاهره: مکتبة مدبولی.
14. عروسی حویزى، عبدعلى بن جمعه. (1415ق). تفسیر نورالثقلین (ج1 و 4، چاپ چهارم). قم: اسماعیلیان.
15. دامغانى، حسین بن محمد. (1416ق). الوجوه و النظائر لالفاظ کتاب الله العزیز. قاهره: لجنة احیاء التراث الاسلامی.
16. دلشاد تهرانی، مصطفی. (1382). سیرى در تربیت اسلامى (چاپ دوم). تهران: دریا.
17. راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: دارالقلم.
18. رشید رضا، محمد. (1414ق). تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار (ج5). بیروت: دارالمعرفة.
19. زمخشرى، محمود بن عمر. (1979م). اساس البلاغة. بیروت: دار صادر.
20. شیبانى، اسحاق بن مرار. (1975م). کتاب الجیم (ج2). قاهره: الهیئه العامه لشئون المطابع الامیریه.
21. صادقى تهرانى، محمد. (1406ق). الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنه (ج7، چاپ دوم). قم: فرهنگ اسلامى.
22. صاوى، احمد بن محمد. (1427ق). حاشیة الصاوی على تفسیر الجلالین (ج1، چاپ چهارم). بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون.
23. طباطبایى، سیدمحمدحسین. (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن (ج8، چاپ دوم). بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
24. طبیبی، علیرضا؛ شریفی‌نسب، محمدرضا. (1397). نقد نظریه نسخ تمهیدی در تفسیر معنای ضرب در آیه 34 سوره نساء. نشریه پژوهش‌های قرآنی، (87)، صص80-105.
25. طریحى، فخرالدین بن محمد. (1375). مجمع البحرین (ج2، چاپ سوم). تهران: مرتضوی.
26. فخر رازى، محمد بن عمر. (1420ق). التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب) (ج10، چاپ سوم). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
27. قرطبى، محمد بن احمد. (1364). الجامع لأحکام القرآن (ج5). تهران: ناصر خسرو.
28. قشیرى، عبدالکریم بن هوازن. (2000م). لطائف الاشارات: تفسیر صوفى کامل للقرآن الکریم (ج1، چاپ سوم). قاهره: لهیئة المصریة العامة للکتاب.
29. قطب، سید. (1425ق). فى ظلال القرآن (ج2، چاپ پنجم). بیروت: دارالشروق.
30. ماوردى، على بن محمد. (بی‌تا). النکت و العیون تفسیر الماوردى (ج1). بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون.
31. مجلسى، محمدباقر. (بی‌تا). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام) (ج13، 21، 100، 101 و 103). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
32. مرتضى زبیدى، محمد بن محمد. (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس (ج2). بیروت: دارالفکر.
33. معرفت، محمدهادی. (1385). نقد شبهات پیرامون قرآن کریم. قم: مؤسسه فرهنگی التمهید.
34. معرفت، محمدهادى. (1423ق). شبهات و ردود حول القرآن الکریم. قم: مؤسسه فرهنگى انتشاراتى التمهید.
35. مغنیه، محمدجواد. (1424ق). التفسیر الکاشف (ج2). قم: دارالکتاب الإسلامی.
36. مکارم شیرازى، ناصر. (1371). تفسیر نمونه (ج3، چاپ دهم). تهران: دارالکتب الإسلامیة.
37. نظام الاعرج، حسن بن محمد. (1416ق). تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان (ج2). بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون.
38. هدایت‌نیا، فرج‌الله. (1395). نگاهی نو به تفسیر نشوز زوجه در قرآن. نشریه قرآن، فقه و حقوق اسلامی، (4)، صص 7-34.