تحلیل انتقادی تفسیر علمی آیات مربوط به چگونگی آفرینش جهان از نظر مفسران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه تربیت مدرس گروه علوم قرآن و حدیث، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تربیت مدرس. تهران. ایران.

چکیده

چگونگی آغاز و سرانجام جهان هستی، از جمله مسائل نظری بنیادی میان‌رشته‌ای است که در دانش فیزیک و قرآن کریم بدان پرداخته شده است. پژوهش حاضر با روش کتابخانه‌ای در گردآوری مطالب و شیوه اسنادی در نقل دیدگاه‌ها و روش تحلیل کیفی و توصیفی محتوا در ارزیابی داده‌ها به بررسی و تحلیل دیدگاه‌های مختلف درباره این مسئله با محوریت آیات 30 سوره انبیاء، 11 فصلت و 47 ذاریات پرداخته و به این نتیجه رسیده است که قدر متیقن از دیدگاه‌های فیزیکی و اشارات قرآنی در آیات مربوط این است که در ابتدای خلقت، جهان هستی توده متراکمی بوده که در پی شکافته‌‌شدن آن نظام هستی ما پدید آمده است و یکی از مهم‌ترین مراحل آن نسبت به حیات انسانی مربوط به شکل‌گیری طبقات جوّ است که قرآن تحت عنوان سبع سماوات از آن یاد می‌کند و جهان هستی پیوسته در حال گسترش است تا اینکه زمانی شروع به انقباض کرده و صفحه گسترده هستی برچیده می‌شود؛ با این حال هیچ دلیلی نداریم که حوادث مربوط به زمان قیامت را مرتبط با پدیده‌‌های طبیعی سازیم که در جهان براساس پیش‌بینی‌های علمی رخ خواهد داد.

کلیدواژه‌ها


* قرآن کریم.
1. آل‌محمد، سیدتقی؛ نهله غروی نایینی، سیدتقی؛ آل‌محمد، محسن؛ فریادرس مهدی، کامران. (۱۳۹۸). رهیافت زبان‌شناسانه در تحلیل معنای هفت آسمان. مطالعات قرآن و حدیث، 12(2)، صص227-238.
2. آلوسى سیدمحمود. (1415ق). روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم (ج14). بیروت: دارالکتب العلمیه. 
3. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. (بی‌تا). رسائل ابن‌سینا. قم: نشر بیدار.
4. ابن‌قتیبه، عبدالله بن مسلم. (بی‌تا). غریب القرآن بن القتیبه. [بی‌جا]: [بی‌نا].
5. بلخى، مقاتل بن سلیمان. (1423ق). تفسیر مقاتل بن سلیمان (ج4، محقق: عبدالله محمود شحاته). بیروت: دار إحیاء التراث.
6. بوکاى، موریس. (1393). مقایسه‌ای میان تورات انجیل قرآن و علم، ادیان آسمانی و علوم (مترجم: ذبیح دبیر). تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
7. بیضاوى، عبدالله بن عمر. (1418ق). أنوار التنزیل و أسرار التأویل (ج3 و 5، محقق: محمد عبدالرحمن المرعشل). بیروت: دار احیاء التراث العربى.
8. الجابى، سلیم. (1992م). النظریة القرآنیة الکونیة حول خلق العالم. دمشق: سلیم الجابی. 
9. جعفری، یعقوب. (بی‎تا). کوثر، [بی‌جا]: [بی‌نا].
10. حجازی، سیدعلی‌رضا. (1389). تصویر هفت آسمان در قرآن و تمام نهج‌البلاغه. پژوهش‌های نهج‌البلاغه، 27 و 28، صص27-61).
11. دیکسون، رابرت. تی. (1382). نجوم دینامیکی (مترجم: احمد خواجه نصیر طوسی). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
12. فخر رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر. (1420ق). تفسیر کبیر (مفاتیح الغیب) (ج2). بیروت: دارالکتب العلمیة.
13. ریگدن، جان. (1381). دانشنامه فیزیک. تهران: دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه.
14. زرکشی، بدرالدین محمد بن عبد اللّه. (1410ق). البرهان فی علوم القرآن (ج2). بیروت: 
دار المعرفة.
15. زمخشری، محمود بن عمر. (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل (ج4). بیروت: دارالکتاب العربی.
16. سید قطب. (1412ق). فی ظلال القرآن (ج6). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
17. سیوطی، جلال الدین. (1421ق). الإتقان فی علوم القرآن (ج2). بیروت: دارالکتاب العربى.
18. شهرستانی، سیدهبة الدین. (1387). اسلام و هیئت. قم: انتشارات اسلامی.
19. صادقى تهرانى، محمد. (1365). الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن (ج27). قم: انتشارات فرهنگ اسلامى.
20. طالقانى، سیدمحمود. (1362). پرتوی از قرآن (ج1). تهران: شرکت سهامى انتشار.
21. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن (ج14، 17 و 18). قم: جامعة المدرسین فی الحوزة العلمیة قم المقدسه.
22. طبرسی، ابوعلی الفضل بن الحسن. (1372). تفسیر مجمع البیان فی تفسیر القرآن (ج9). تهران: انتشارات ناصرخسرو.
23. طنطاوی جوهری. (1350). الجواهر فی تفسیر القرآن الکریم (ج1، 9، 10، 18، 23 و 25). قاهره: مصطفى البابی الحلبی. 
24. طوسی، ابی جعفر محمد بن الحسن. (1376ق). التبیان فی تفسیر القرآن (ج9). نجف: المطبعة العلمیة.
25. غزالی، محمد بن محمد. (1412ق). احیاء علوم الدین (ج3). بیروت: دارالکتب العلمیه.
26. فیومی‏، سعید الصلاح. (1425ق). الإعجاز العلمی فی القرآن الکریم مع الله فی السماء. قاهره: مکتبة القدسى.
27. قاسمی، محمد جمال الدین. (1418ق). محاسن التأویل (ج16). بیروت: دارالکتب العلمیه.
28. مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحارالانوار (ج55). بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
29. معرفت، محمدهادی. (1378). التمهید فی علوم القرآن (ج6). قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
30. مکارم شیرازی، ناصر. (1364). تفسیر نمونه (ج20 و 22). تهران: دارالکتب الاسلامیة.
31. مکارم شیرازی، ناصر. (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
32. نوفل، عبدالرزاق. (1393ق). القرآن و العلم الحدیث. بیروت: دارالکتاب العربی.
33. نیازمند شیرازی، یدالله. (1335). اعجاز قرآن از نظر علوم امروزی. تهران: شرکت چاپ میهن.
34. هاوکینگ، استیون؛ ویلیام، استفن. (1369). تاریخچه زمان از انفجار بزرگ تا سیاه‌چال‌ها (مترجمان: حبیب‌الله دادفرما و زهره دادفرما). تهران: انتشارات کیهان.
35. هوگان، کریگ. (1383). انفجار بزرگ (مترجم: علی فعال پارسا)، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
36. هویل، فرد. (1339). مرزهای نجوم (مترجم: رضا اقصی). تهران: امیرکبیر.