بررسی و نقد برخی مقالات دایرة‌المعارف قرآن الیور لیمن درباره حوا، ساره، مریم و خدیجه، زنان منسوب به پیامبران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه معارف اسلامی

چکیده

«قرآن، یک دایرة‌المعارف» معروف به دایرة‌المعارف قرآن اثر الیور لیمن نویسنده آمریکایی است که مقالات آن مشتمل بر موضوعات و مباحث مربوط به قرآن و مفسران است. این دایرة‌المعارف نیز مانند دیگر آثار مستشرقان در کنار برخی مطالب مفید، دارای شبهات عقیدتی، فقهی و... است که بررسی آن شبهات و پاسخ به آنها را بایسته می‌‌سازد. نوشتار حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی شبهاتی درباره حوا، ساره، مریم و خدیجه از زنان منسوب به پیامبران پرداخته است که این شبهات عبارت‌اند از: آفرینش حوا از دنده چپ آدم، منحصرکردن نسل ابراهیم به فرزندان ساره، ادعای متأهل‌بودن حضرت مریم و تأیید نزول وحی بر پیامبر اکرم صل الله علیه و آله از سوی حضرت خدیجه. شبهات یادشده با نقدهایی روبه‌رو است از جمله: همطرازی آفرینش آدم و حوا و مردودبودن ادعای آفرینش حوا از دنده چپ آدم، وجود دلایل متعدد درباره ادامه نسل حضرت ابراهیم علیه السلام از اسحاق و اسماعیل علیه السلام، خلط مباحث قرآن با افسانه در ماجرای حضرت مریم علیها السلام و دلالت آیات عدم مس بر ازدواج‌نکردن ایشان و جعلی‌بودن روایات تأیید نزول وحی بر پیامبر به واسطه حضرت خدیجه علیها السلام:.

کلیدواژه‌ها


  1. * قرآن کریم.

    * نهج البلاغه

    1. ابن بابویه، محمد بن علی. (1413ق). من لا یحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    2. ابن جزى غرناطى، محمد بن احمد. (1416ق). کتاب التسهیل لعلوم التنزیل. بیروت: شرکت دارالارقم بن ابى الارقم.
    3. ابن سعد، محمد. (1410ق). الطبقات الکبرى. بیروت: دارالکتب العلمیة.
    4. ابن کثیر دمشقى، اسماعیل. (1419ق). تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دارالکتب العلمیة.
    5. ابن هشام. (1416ق). السیره النبویه. بیروت: دارالکتب العربی.
    6. امین، سیده نصرت. (1361). مخزن العرفان در تفسیر قرآن. تهران: نهضت زنان مسمان.
    7. بخاری، محمد بن اسماعیل. (1410ق). صحیح البخاری. قاهره: جمهوریة مصر العربیة، وزارة الاوقاف، المجلس الاعلى للشئون الاسلامیة، لجنة إحیاء کتب السنة.
    8. بغدادی، علاء الدین على بن محمد. (1415ق). لباب التاویل فى معانى التنزیل. بیروت: دارالکتب العلمیة.
    9. بیهقی، احمد بن حسین. (۱۴۰۵ق). دلائل النبوة ومعرفة أحوال صاحب الشریعة. بیروت: دارالکتب العلمیة.
    10. ثعالبى، عبدالرحمن بن محمد. (1418ق). جواهر الحسان فى تفسیر القرآن. بیروت: داراحیاء التراث العربى.
    11. جوهری، اسماعیل بن حماد. (1376ق). الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة. بیروت: دارالعلم للملایین.
    12. حسن بن على، امام یازدهم علیه السلام. (1409ق‏). ‏التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن العسکری علیه السلام (‏محقق و مصحح: مدرسه امام مهدى عجل الله فرجه ). قم: مدرسة الإمام المهدی عجل الله فرجه.‏
    13. حقى بروسوى، اسماعیل. (بی‌تا). تفسیر روح البیان. بیروت: دارالفکر.
    14. خطیب، عبدالکریم. (1424ق). التفسیر القرآنى للقرآن. بیروت: دارالفکر.
    15. رشید رضا، محمد. (1427ق). تفسیر القرآن الحکیم (المنار). بیروت: دارالفکر.
    16. زحیلی، وهبه بن مصطفی. (1422ق). تفسیر الوسیط. بیروت: دارالفکر.
    17. زمخشری، محمود. (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل (ج1 و4). بیروت: دارالکتاب العربی.
    18. سبزواری نجفی، محمد بن حبیب‌الله. (1419ق). ارشاد الاذهان الى تفسیر القرآن. بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
    19. صالحی شامی، محمد بن یوسف. (1414ق). سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد. بیروت: دارالکتب العلمیة.
    20. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر نشر اسلامی.
    21. طبرسی، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو.
    22. طبری، محمد بن جریر. (1412ق). جامع البیان فی تفسیر القرآن (تفسیر طبری). بیروت: دارالمعرفه.
    23. طوسی، محمد بن الحسن. (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: داراحیاء التراث العربى.
    24. طیب، سیدعبدالحسین. (1378). اطیب البیان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات اسلام.
    25. عروسى حویزى، عبدعلى بن جمعة. (1415ق). تفسیر نور االثقلین. قم: اسماعیلیان.
    26. فخرالدین رازى، ابوعبدالله محمد بن عمر. (1420ق). مفاتیح الغیب. بیروت: داراحیاء التراث العربى.
    27. قرطبی، محمد بن احمد. (1364). الجامع لاحکام القرآن. تهران: ناصرخسرو.
    28. قمی، علی بن ابراهیم. (1367). تفسیر قمی. قم: دارالکتاب.
    29. قمى مشهدى، محمد بن ‌محمدرضا. (1368). کنز الدقائق و بحر الغرائب. تهران: چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى.
    30. کاشانى، ملافتح الله. (1336). منهج الصادقین فى الزام المخالفین. تهران: علمی.
    31. گلن، ویلیام؛ مرتن، هنری. (1379). کتاب مقدس عهد عتیق و عهد جدید (مترجم: فاضل‌خان همدانی). تهران: اساطیر.
    32. مراغی، احمد بن ‌مصطفی. (بی‌تا). تفسیر المراغی. بیروت: داراحیاء التراث العربى.
    33. معرفت، محمدهادی. (1375). تاریخ قرآن. تهران: سمت.
    34. مغنیه، محمدجواد. (بی‌تا). التفسیر المبین. قم: بنیاد بعثت.
    35. مقدسی، مطهر بن طاهر. (بی‌تا). البدء و التاریخ‏. بیروت: مکتبة الثقافة الدینیة.
    36. مک اولیف، جین دمن. (1392). دائره المعارف قرآن (مترجم: حسین خندق‌آبادی و دیگران). تهران: حکمت.
    37. مکارم شیرازی، ناصر و همکارن. (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
    38. وقار، محمدحسین. (1393). دانشنامه قرآن کریم. تهران: اطلاعات.