واکاوی روایات سیره امام علی× در تطبیق بر آیات 87 و 88 سوره مائده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 جامعه الزهرا

2 دانشگاه علوم و معارف قرآن

چکیده

گزاره‌‌های تاریخی از سنت و قضایای نقل‌شدۀ بیانگر سیره‌ معصومان علیه السلام از جمله مباحثی هستند که به دلیل حجیت فعل و قول و تقریر معصوم، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند؛ ولی به دلیل وجود اطلاعات غیردقیق و ناپذیرفتنیِ ناشی از جعل، کذب، تحریف، ضعف در سند یا دلالت و محتوا و مخالفت با قرآن و عقل، نمی‌توان به تمامی این گزاره‌ها اعتماد کرد. پژوهش پیشِ ‌رو با شیوه‌‌ی توصیفی ـ تحلیلی و با مطالعه کتابخانه‌‌ای در پی تحلیل و ارزیابی محتوایی اخبار و روایات منابع فریقین، ذیل آیات 87 و 88 سوره مائده، منطبق بر معیارها و گزاره‌های قرآنی است. در مجموع منابع شیعه و اهل سنت، چهار دسته از اخبار به‌صراحت به نوع رفتار و سیره حضرت علی علیه السلام مرتبط با آیات 87 و 88 سوره مائده پرداخته‌‌اند که غالب این روایات قابل اعتماد نیستند. مضمون این دسته از روایات آن است که حضرت علی علیه السلام با سنّت پیامبر مخالفت کرده است؛ ازاین‌روآیات 87 و 88 سوره مائده در خصوص ایشان نازل شده است. دلایل عدم پذیرش این روایات عبارت‌اند از: عدم مطابقت محتوایی با معارف قطعی قرآن کریم همچون عصمت و و ناسازگاری با اصول پذیرفته شدۀ اخلاقی، ناسازگاری با شأن و جایگاه امام معصوم‌، گزاره‌های تاریخی قطعی و مسلم، وجود اضطراب و اختلاف در روایات و منتقله‌بودن برخی روایات.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. * قرآن کریم.

    1. ابن بابویه، ابوجعفر محمّد بن علی. (1404ق). عیون أخبار الرضاعلیه السلام. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
    2. ابن حجر، احمد بن علی. (بی‌تا). فتح الباری شرح صحیح البخاری (چاپ دوم). بیروت: دارالمعرفة للطباعة والنشر.
    3. ابن‌حنبل، احمد. (بی‌تا). مسند احمد. بیروت: دارصادر.
    4. ابن‌شهرآشوب، رشیدالدین ابوعبدالله محمّد بن ‌علی. (1376). مناقب آل أبی طالب. نجف: المکتبة الحیدریة.
    5. إربلی، علی بن أبی الفتح. (1405ق). کشف الغمه فی معرفه الائمه. بیروت: دارالأضواء.
    6. الصفدی، صلاح الدین خلیل بن أیبک بن عبدالله. (1420ق). وافی بالوفیات (محقق: أحمد الأرناؤوط و ترکی مصطفى). بیروت: دارإحیاء التراث.
    7. بحرانی، سید‌هاشم. (1416ق). البرهان فی تفسیر القرآن. تهران: بنیاد بعثت.
    8. بخاری، ابوعبدالله محمّد بن اسماعیل. (1406ق). تاریخ الصغیر. بیروت: دارالمعرفه.
    9. بغوی، حسین بن مسعود. (1420ق). تفسیر البغوى المسمى معالم التنزیل. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
    10. بلاذری، أحمد بن یحیى بن جابر. (1959م). أنساب الأشراف. مصر: معهد المخطوطات بجامعة الدول العربیة بالاشتراک مع دارالمعارف بمصر.
    11. جزایرى، نعمت‏الله بن عبدالله. (1388). عقود المرجان فی تفسیر القرآن. قم: نور وحی.
    12. حرّ عاملی، محمّد بن حسن. (1367). وسائل الشیعة الى تحصیل مسائل الشریعة. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
    13. حسکانی، عبیدالله بن عبدالله. (1411ق). شواهد التنزیل لقواعد التفضیل. تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی.
    14. حبری، حسین بن حکم. (1408ق). تفسیر الحبری. بیروت: موسسة آل‌البیت علیهم السلام : لإحیاء التراث‏.
    15. حلّی، حسن ‌بن ‌یوسف. (1413ق). کشف الیقین فی فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام. قم: مجمع احیاء الثقافه الاسلامیه.
    16. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه. (1415ق). تفسیر نورالثقلین (چاپ چهارم). قم: اسماعیلیان.
    17. زرکلی، خیرالدین الزرکلی. (1980م). الأعلام (چاپ پنجم). بیروت: دارالعلم للملایین.
    18. سلطان علی شاه، سلطان محمّد بن حیدر. (1408ق). بیان السعادة فی مقامات العبادة (چاپ دوم). بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏.
    19. سید رضی، ابوالحسن محمّد بن ‌الحسین. (1370). نهج البلاغة (محقق: محمّد عبده). قم: دارالذخائر.
    20. سیوطی، جلال‌الدین. (1404ق). الدر المنثور فى تفسیر المأثور. قم: کتابخانه آیةالله مرعشى نجفی(ره).
    21. صفار، محمد بن ‌حسن. (1404ق). ‏بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صل الله علیه وآله(محقق و مصحح: محسن ‌بن عباسعلى کوچه باغى). ‏قم: مکتبة آیةالله المرعشی النجفی (ره).
    22. طباطبایی، سیدمحمّدحسین. (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن (چاپ دوم). بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
    23. طبرسی، احمد بن ‌علی. (1386ق). الاحتجاج. نجف الاشرف: دارالنعمان للطباعة والنشر.
    24. طبرسی، فضل‌ بن ‌حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن (چاپ سوم). تهران: ناصرخسرو.
    25. طبری، ابوجعفر محمّد بن‌ جریر. (بی‌تا). تاریخ الطبری. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوع.
    26. طبری، ابوجعفر محمّد بن ‌جریر. (1412ق). جامع البیان عن تأویل آی القرآن. بیروت: دارالمعرفة.
    27. طوسی، محمّد بن ‌حسن. (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دارإحیاء التراث العربی‏.
    28. طیب، عبدالحسین. (1369). اطیب البیان فی تفسیر القرآن (چاپ دوم). تهران: اسلام.
    29. عیاشی، محمّد بن‌ مسعود. (1380ق). کتاب التفسیر. تهران: چاپخانه علمیه‏.
    30. فارس تبریزیان حسون. (بی‌تا). عثمان بن مظعون. بی‌جا: بی‌نا.
    31. فیض کاشانی، ملاحسن. (1415ق). الصافی (چاپ دوم). تهران: صدر.
    32. فیض کاشانی، ملاحسن. (1373). الوافی. اصفهان: مکتبة الامام أمیر المؤمنین علی علیه السلام العامة.
    33. قمى مشهدى، محمد بن‌ محمدرضا. (1368). تفسیر کنز الدائق و بحرالغرائب. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
    34. قمى، على بن ابراهیم. (1367). تفسیر القمی (چاپ چهارم). قم: دارالکتاب.
    35. کلینی، محمّد بن یعقوب. (1367). الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
    36. کوفی، فرات بن ابراهیم. (1410ق). تفسیر فرات الکوفی. تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی.
    37. کاشانى، ملافتح‏الله. (1423ق). زبده التفاسیر. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
    38. متقی هندی، علاءالدین علی بن حسام. (1989م). کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال. بیروت: مؤسسة الرسالة.
    39. مجلسی، محمّدباقر. (1404ق). بحارالانوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
    40. مجلسی، محمّدباقر. (1366). مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
    41. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران. (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتاب الاسلامیه.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار