یکی از مسائل چالشی پیش روی اندیشمندان اسلامی در سدههای اخیر، رابطه دین و علوم تجربی است که متفکران مسلمان با رویکردهای مختلفی در پی تبیین آن برآمدهاند. سید قطب از مشهورترین و تأثیرگذارترین چهرههای اسلامی قرن بیستم، با تفکیک میان علوم ارزشی (انسانی) و علوم محض (تجربی) و منفکدانستن علوم محض از مبانی معرفتی تمدن غرب، اخذ علوم تجربی غربی را بلامانع میداند. در این مقاله با روش توصیف و تحلیل ابتدا به تبیین دیدگاه او درباره تمدن و نسبت دین و علم میپردازیم و نقش علوم تجربی جدید را در تمدن اسلامی مورد نظر او تبیین میکنیم؛ سپس اشکالات نظریه او را مطرح میکنیم که از مهمترین آنها: 1. ناقصبودن نظام معرفتیای که وی در پی اشکال به تمدن غرب مطرح میکند و متناسب بحث «هستها و بایدها» در علوم تجربی به نظریهپردازی نمیپردازد؛ 2. بیتوجهی به تأثیر متقابل علوم ارزشی و علوم محض و نقش جهتدهی علوم ارزشی؛ 3. فقدان بحث از علوم تجربی اسلامی که با ایجاد تغییرات در هدف، منابع، روش و غایت باید به آن پرداخت؛ 4. رویکرد تفسیری همراه با سکوت وی در مواجهه با آیات علمی.
پارسانیا، حمید. (1388). علم و هویت. فصلنامه حکمت اسراء، (1)، صص 29-36.
پارسانیا، حمید. (1390). روششناسی انتقادی حکمت صدرایی. قم: کتاب فردا.
پارسانیا، حمید. (1391). عرفانمنش، ایمان، روششناسی بنیادین معرفت اجتماعی سید قطب. دو فصلنامه علمی پژوهشی نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان، 2(2)، صص 63-
تافلر، آلوین؛ تافلر، هایدی. (1374). به سوی تمدن جدید: تفکر ساسی در موج سوم (مترجم: محمدرضا جعفری). تهران: سیمرغ.
تدهوارد؛ جرمی ریفکین. (1374). جهان در سراشیبی سقوط (مترجم: محمود بهزاد). تهران: سروش.
توانا، محمدعلی؛ کامکاری، محمد و مصطفوی منتظری، سیدمحمدجواد. (1389). بررسی مواجهه سید قطب و هشام شرابی با پدیده غرب: براساس مدل پدیدارشناسانه. فصلنامه اندیشه سیاسی در اسلام، (21)، صص 7-33.
جوادی آملی، عبدالله. (1386). منزلت عقل در هندسه معرفت دینی (چاپ چهارم). قم: مرکز نشر اسراء.
حسنی، سیدحمیدرضا؛ علیپور، مهدی و موحد ابطحی، سیدمحمدتقی. (1387). علم دینی؛ دیدگاهها و ملاحظات. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
حمداله اکوانی، اردوان ارژنگ. (1391). اردوان، مدرنیته و اندیشه احیاگر: مروری بر اندیشه سیاسی سید قطب. مجله دانش سیاسی و بینالملل، 1(2)، صص 33-54.
خسروپناه، عبدالحسین. (1379). کلام جدید. قم: مرکز مطالعات و پژوهشهای حوزه علمیه قم.
ذهبی، محمدحسین. (1369). التفسیر و المفسرون (چاپ دوم). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
سوزنگر، سیروس. (1383). اندیشه سیاسی سید قطب. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
سیاوشی، کرم. (1385). بررسی تطبیقی نظریه جامعیت قرآن از دیدگاه سید قطب. فصلنامه تحقیقات علوم قرآن و حدیث 3 (6)، صص 7-25.
سیاوشی، کرم. (1389). ارزش دانشهای کهن و نوین غیرمسلمانان در اندیشه سید قطب. معرفت، 19(156)، صص 101-118.
سیاوشی، کرم. (1389). تحلیل انتقادی مبانی و روش تفسیری سید قطب در فی ظلال القرآن. تهران: نشر بینالملل.
سید قطب. (1365). فاجعه تمدن و رسالت اسلامی (مترجم: علی حجتی کرمانی). تهران: القبس.
سید قطب. (1372). ما چه میگوییم (مترجم: سیدهادی خسروشاهی). تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
سید قطب. (1379). عدالت اجتماعی در اسلام (مترجمان: محمدعلی گرامی و سیدهادی خسروشاهی). قم: بوستان کتاب.
سید قطب. (1386). آینده در قلمرو اسلام (مترجم: سیدعلی خامنهای). تهران: دفتر نشر و فرهنگ اسلامی.
سید قطب. (1423ق). خصائص التصور الاسلامی. قاهره: دارالشروق.
سید قطب. (1425ق). فی ظلال القرآن. قاهره: دارالشروق.
سید قطب. (1427ق). السلام العالمی و الاسلام. بیروت: دارالشروق.
سید قطب. (1962م). الاسلام و مشکاة الحضاره. قاهره: داراحیاء کتب العربیه.
سید قطب. (1979م). معالم فی الطریق. بیروت: دارالشروق.
شاطبی، ابراهیم بن موسی. (1422ق). الموافقات فی اصول الشریعه (مصححان: عبدالله دراز و عبدالسلام عبدالشافی). بیروت: دارالکتب العلمیه.
طنطاوی جوهری. (1412ق). الجواهر فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فروند، ژولین. (1362). نظریههای مربوط به علوم انسانی (مترجم: علیمحمد کاردان). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
گلشنی، مهدی. (1385). علم و دین و معنویت در آستانه قرن بیست و یکم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
گلشنی، مهدی. (1394). از علم سکولار تا علم دینی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1388). معارف قرآن: خداشناسی، کیهانشناسی، انسانشناسی (مشکات). (چاپ دوم). قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
مطهری، مرتضی. (1374). اصول فلسفه و روش رئالیسم. تهران: انتشارات صدرا.
مهدینژاد، سیدرضا؛ واسعی، علیرضا. (1397). درآمدی انتقادی بر دیدگاه سید قطب درباره جوامع متمدن و غیر متمدن. تاریخ و فرهنگ، 5(101)، صص 65-83.
هانتینگتون، ساموئل. (1378). برخورد تمدنها و بازسازی نظم جهانی (مترجم: محمدعلی رفیعی). تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
زرنوشه فراهانی, حسن, & خلیلی, صابر. (1400). بررسی و نقد دیدگاه سید قطب درباره نسبت دین و علم تجربی جدید. مطالعات علوم قرآن, 3(2), 47-75. doi: 10.22081/jqss.2021.61466.1123
MLA
حسن زرنوشه فراهانی; صابر خلیلی. "بررسی و نقد دیدگاه سید قطب درباره نسبت دین و علم تجربی جدید", مطالعات علوم قرآن, 3, 2, 1400, 47-75. doi: 10.22081/jqss.2021.61466.1123
HARVARD
زرنوشه فراهانی, حسن, خلیلی, صابر. (1400). 'بررسی و نقد دیدگاه سید قطب درباره نسبت دین و علم تجربی جدید', مطالعات علوم قرآن, 3(2), pp. 47-75. doi: 10.22081/jqss.2021.61466.1123
VANCOUVER
زرنوشه فراهانی, حسن, خلیلی, صابر. بررسی و نقد دیدگاه سید قطب درباره نسبت دین و علم تجربی جدید. مطالعات علوم قرآن, 1400; 3(2): 47-75. doi: 10.22081/jqss.2021.61466.1123