دولت اسلامی و ضرورت مقاومت با تأکید بر آموزه‌های قرآنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

دولت‌ها اگرچه صاحب قدرت‌اند و امکان دفاع از خود دارند، در عین حال همواره در معرض تهدیدند. دولت اسلامی نیز از این قاعده مستثنا نیست و اگر در تعیین مسیر حرکت خود مسیر صحیح و واقعی را اختیار نکند و به انحراف رود، در بقا و در دستیابی به اهداف و آرمان‌های خود تهدیدات بالقوه و بالفعلی از درون و برون مرزهای عقیدتی خود، متوجه خود خواهد کرد. آن چیزی که می‌تواند چنین دولتی را از خطر انحراف و روآوری به افراط و تفریط و ظلم بازدارد، عنصر مقاومت است که به جهت کارکردی به‌عنوان یک عنصر معنویِ قدرت و مطابق با ارزش‌های دینی و انسانی در کنار ابزارهای مادی، تکنیکی و فیزیکی عنصری مؤثر و کارآمد می‌تواند در راستای رسیدن به اهداف عدالت‌خواهانه و آرمان‌های متعالی نقش مؤثری در استواری دولت اسلامی در مسیر اسلامیت و تعالی انسان ایفا کند. هدف آن است که با روش تحلیل محتوا به واکاوی عنصر مقاومت به یکی عناصر قدرت معنوی برآمده و ظرفیت‌هایی که این عنصر قدرت در بازدارندگی از انحراف و در دفع تهدیدات دارد نشان داده شود. این ادعا در سه گفتار بحث و بررسی می‌شود. در گفتار اول ضمن تعریف دولت، به چیستی اعتقادات اسلامی به‌عنوان مبادی قدرت معنوی پرداخته می‌شود. در گفتار دوم به تعریف دولت اسلامی و ظرفیت‌های تهدیدی آن و در گفتار سوم مقاومت به‌عنوان یک عنصر مهم معنوی قدرت تعریف می‌شود و ظرفیت آن در دفع تهدیدات و ایجاد توانمندی در مقابله با خطرات واکاوی می‌شود.

کلیدواژه‌ها


* قرآن کریم.
1. امام خمینی، سیدروح‌الله. (1388). البیع. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(رحمةالله).
2. امام خمینی، سیدروح‌الله. (1385). شرح دعای السحر (چاپ چهارم). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
3. اوزر، آتیلا. (1386). دولت در تاریخ اندیشه غرب (مترجم: عباس باقری). تهران: نشر فرزان روز.
4. بشیریه، حسین. (1381). دیباچه‌ای بر جامعه‌شناسی ایران: دوره جمهوری اسلامی. تهران: نگاه معاصر.
5. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد. (1360). غرر الحکم و درر الکلم. تهران: دانشگاه تهران.
6. پلامناتز، جان. (1383). فلسفه اجتماعی و سیاسی هگل (مترجم: حسین بشیریه). تهران:
نشر نی.
7. دوانی، جلال‌الدین. (بی‌تا). اخلاق جلالی. [بی‌جا]: [بی‌نا].
8. دوورژه، موریس. (1376). جامعه‌شناسی سیاسی (مترجم: ابوالفضل قاضی). تهران: نشر میزان.
9. زاهدی تیر، اصغر؛ محمدهادی، امین ناجی. (1389). بررسی مفهوم مقاومت با رویکرد اجتماعی در آیات قرآن. فصلنامه مطالعات تفسیری، 10(38)، صص 221-236.
10. زمخشری، جارالله محمود بن عمر. (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التاویل. بیروت: دار الکتب العربی.
11. صلیبا، جمیل. (1370). واژه‌نامه فلسفه و علوم اجتماعی (مترجم: کاظم برگ‌نیسی و صادق سجادی). تهران: شرکت سهامی انتشار.
12. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن (سیدمحمدباقر همدانی). قم: انتشارات اسلامی.
13. طبرسی، فضل بن الحسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصر خسرو.
14. طبیب، خواجه رشیدالدین فضل‌الله. (1945م). مکاتبات رشیدی (مصحح: محمد شفیع). کراچی: کیشنل پریس.
15. طوسی، خواجه نصیرالدین. (1373). اخلاق ناصری (مصحح: مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، چاپ پنجم). [بی‌جا]: [بی‌نا].
16. فیرحی، داوود. (1383). نظام سیاسی و دولت اسلامی. تهران: سمت.
17. فیض کاشانی،ملامحسن. (1406ق). الوافی. اصفهان: مکتبه الامام امیرالمومنین علی(علیه السلام).
18. قطب‌الدین شیرازی. (1384). دره التاج (مصحح: بانو همایی). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
19. حکیمی، محمدرضا. (1389). جامعه‌سازی در قرآن. قم: دلیل ما.
20. حکیمی، محمدرضا و دیگران. (1384). الحیات (مترجم: احمد آرام، چاپ پنجم). قم: انتشارات دلیل ما.
21. مطهری، مرتضی. (1392). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
22. نای، جوزف. (1383). کاربرد قدرت نرم (مترجم: سیدرضا میرطاهری). فصلنامه راهبردی دفاعی، (6).
23. واعظی، احمد. (1385). حکومت اسلامی. قم: انتشارات مرکز حوزه علمیه قم.
24. یوسفی‌راد، مرتضی. (1394). مبانی فلسفه سیاسی مشاء. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.