واکاوی راهکارهای انگیزشی سلامت روان در آموزه‌های اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدرس حوزه علمیه و دانشگاه

چکیده

سلامتی از مهم‌ترین نعمت‌های الهی برای انسان است که در حالت طبیعی همه از آن برخوردارند؛ زیرا انسانی که از نعمت سلامتی برخوردار نیست، در انجام برخی امور دچار مشکل است؛ ازاین‌رو از دیرباز مسئله سلامت انسانی هم برای شخص و هم برای اجتماع از مهم‌ترین موضوعات است و در تعالیم اسلامی اهمیت زیادی به آن داده شده است. سلامت از منظر اسلام دو گونه است: سلامت جسم و سلامت روان. در نگاهی موشکافانه خواهیم فهمید که دین اسلام هم در حوزه سلامت جسمی و هم در حوزه سلامت روانی نکات مهمی معرفی کرده است که پژوهش حاضر به حوزه سلامت روانی می‌پردازد. منابع اسلامی در جهت ارتقای سلامت روانی راهکارهای متفاوتی در ابعاد مختلف مانند «بینشی، منشی، انگیزشی و کنشی» معرفی می‌کنند. این پژوهش با تأکید بر بُعد انگیزشی به صورت نظری با روشی توصیفی- تحلیلی به راهکارهای سلامت روان می‌پردازد که نوعی پژوهش میان‌رشته‌ای در جهت توسعه و تلفیق علوم انسانی و اسلامی به شمار می‌رود. از جمله راهکارهای انگیزشی اسلام که در جاهای مختلف با روش‌های مختلف مورد توجه قرار گرفته‌اند عبارت‌اند از: امیدواری، مثبت‌اندیشی، غایت‌نگری، درک قوه اختیار و درک حضور خالق.

کلیدواژه‌ها


* قرآن کریم.
1. انصاری‌مقدم، مجتبی. (1398). واکاوی سلامت روان در اسلام. تهران: نسیم دانش کهن.
2. تمیمی آمدی، عبدالواحد. (1366). غرر الحکم و درر الکلم. قم: تبلیغات حوزه قم.
3. تیموری، سمیه. (1391). بازیابی عوامل مؤثر بر سلامت روان در قرآن کریم. پایانامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه خوارزمی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه علوم قرآن و حدیث.
4. جوادی آملی، عبدالله. (1388). اسلام و محیط زیست (محقق: عباس رحیمیان). قم: نشر اسراء.
5. حسینی شاه عبدالعظیمی، حسین. (1363). تفسیر اثنی عشری. تهران: میقات.
6. خاوری، کبری؛ سجادی، حمیرا؛ حبیب‌پور گتابی، کرم؛ طالبی، مهدی. (1392). رابطه ابعاد احساس نابرابری جنسیتی با سلامت روان. فصلنامه علمی - پژوهشی رفاه اجتماعی، 13(48)، صص 113-130.
7. خوانساری، جمال‌الدین محمّد. (1366). شرح غرر الحکم و درر الکلم. تهران: دانشگاه تهران.
8. دیماتئو، ام. رابین. (1387). روان‌شناسى سلامت (مترجم: محمد کاویانى و دیگران). تهران: سمت.
9. ریش‌دار، وجیهه. (1389). راهکارهای قرآنی و روایی در سلامت روان. پایانامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تربیت معلم آذربایجان، دانشکده الهیات، رشته علوم قرآن و حدیث.
10. صادقی، منصورة‌السادات؛ مظاهری. محمّدعلی. (1384). اثر روزه‌داری بر سلامت روان. فصلنامه علمی - پژوهشی روان‌شناسی، 9(35)، صص 292-309.
11. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
12. طیب، سیدعبدالحسین. (1378). اطیب البیان فی تفسیر القرآن. تهران: اسلام.
13. قرائتی، محسن. (1383). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگى درس‌هایى از قرآن.
14. کیانی کشتگر، راضیه. (1395). سلامت روان از منظر آموزه‌های تشیع. پایانامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه گلستان، دانشکده علوم انسانی، رشته شیعه‌شناسی- جامعه‌شناسی.
15. لطافتی بریس، رامین. (1389). معیارهای سلامت روان. مجله رشد آموزش مشاور مدرسه، 6(22). صص 76-97.
16. مجلسی، محمدباقر. (1404ق). بحار الأنوار. بیروت: مؤسسه الوفاء.
17. معین، محمد. (1363). فرهنگ فارسی. تهران: امیر کبیر.
18. مکارم شیرازی، ناصر. (1374). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
19. نجفى خمینى، محمدجواد. (1398ق). تفسیر آسان. تهران: انتشارات اسلامیه‏.
20. نیلفروشان، محمدعلی. (1363). بهداشت: تهیه‌شده برای حوزه‌های علمیه. تهران: وزارت بهداری، دفتر آموزش بهداشت.
21. یعقوبی، ابوالقاسم؛ عروتی موفق، علی اکبر؛ چگینی، علی‌اصغر؛ محمّدزاده، سروه. (1394). فراتحلیل رابطه گرایش مذهبی با سلامت روان. مجله اندازه‌گیری تربیتی، 6(21). صص 113-129.
22. یوسفی لویه، مجید. (1387). راهبرد‌های ارتقای سلامت روان مشاوران مدرسه: سلامت مشاور. مجله رشد آموزش مشاور مدرسه، 4(13). صص 49-50.