بررسی روش و گرایش تفسیری مظهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه سیستان

2 سیستان

10.22081/jqss.2024.69731.1322

چکیده

تحلیل روش‌ها و گرایش‌های تفسیری مفسران قرآنی یکی از موضوعات کلیدی در مطالعات معاصر قرآن است. تفسیر مظهری، اثر ثناءالله پانی‌پتی، یکی از تفاسیر برجسته اهل سنت در شبه‌قاره هند به‌شمار می‌رود که با بهره‌گیری از رویکردهای گوناگون تفسیری، تأثیر قابل‌توجهی بر فهم قرآن در این منطقه داشته است. این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به بررسی روش تفسیری اجتهادی پانی‌پتی و گرایش‌های کلامی، فقهی، اشاری و صوفیانه وی پرداخته و در تلاش است تا ارتباط این روش‌ها با مبانی فکری و دینی مفسر را تبیین کند؛ همچنین، در این پژوهش به منابع تفسیری مورد استفاده پانی‌پتی اشاره شده و نقش این منابع در شکل‌گیری روش تفسیری او بررسی شده است. هدف از این مطالعه، تحلیل رویکرد اجتهادی پانی‌پتی در تعامل با قرآن کریم و تبیین چگونگی پاسخ‌گویی این تفسیر به نیازهای فکری، فرهنگی و دینی جامعه مسلمانان هند است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که تلفیق رویکردهای متنوع در تفسیر پانی‌پتی، ضمن تقویت درک عمیق‌تر از مفاهیم قرآن، به تولید دیدگاه‌های تازه و غنی در حوزه‌های مختلف دینی و فکری انجامیده است. تفسیر پانی‌پتی، به‌عنوان یک اثر جامع، توانسته است بستری مناسب برای تعامل سازنده میان مسلمانان و متون دینی فراهم آورد و به‌طور ویژه بر پویایی فرهنگی و مذهبی جامعه تأثیرگذار باشد.

کلیدواژه‌ها


  1. * قرآن کریم

    1. آلبانی، ناصرالدین. (بی‌تا). صحیح رواه أبو داود. نشر الکترونیکی بر روی شامله.
    2. بخاری، محمد بن اسماعیل. (1421ق). صحیح بخاری. نشر الکترونیکی مکتبة الشامله.
    3. بغوی، حسین بن مسعود. (1420ق). معالم التنزیل فى تفسیر القرآن‏. بیروت: داراحیاء التراث العربى‏.
    4. بهرائچی، محمد فاروق. (1929م). مجله معارف اعظم گره، سردبیر: ندوی، سیدسلیمان، شماره177، هند.
    5. پانی‌پتی، ثناءالله. (1415ق). ما لا بدّ منه: احکام و مسائل فقه حنفی به زبان ساده(مترجم و مقدمه: عبدالمجید مرادزهی خاشی). زاهدان: نشر فاروق اعظم.
    6. ترمذی، ابوعیسی. (1426ق). سنن ترمذی. نشر الکترونیکی مکتبة الشامله.
    7. حاکم نیشابوری، ابو عبدالله. (1436ق). مستدرک علی الصحیحین. نشر الکترونیکی، مکتبة الاسکندریه،
    8. حسن‌زاده، آملی. (1374). قرآن، عرفان و برهان از یکدیگر جدایی ناپذیرند. تهران: قیام.
    9. خالقی، محسن. (1383). در سیدمحمدکاظم موسوی بجنوردی (ویراستار)، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (ج13). تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
    10. دعبل، اصغرخان. (1393). نقد و بررسی آراء تفسیر مظهری درباره آیات ولایت. جامعة المصطفی، قم: مجتمع آموزشی عالی فقه.
    11. غیاث‌الدین رامپوری، محمد. (1393). فرهنگ غیاث اللغات. تهران: امیرکبیر.
    12. شفیق، محمد سهیل. (1928ق). مجله معارف اعظم گره. سردبیر: ندوی، سیدسلیمان، شماره177، هند.
    13. عک، خالد عبدالرحمن. (1437ق). اصول التفسیر و قواعده. بیروت: دار النفایس.
    14. علوی‌مهر، حسین. (1389). روش‌ها و گرایش‌های تفسیری. تهران: اسوه.
    15. قنبرزهی، خدانظر. (1389). محمود الفتاوا، (فتاوای دارالعلوم مکی زاهدان، زیر نظر اسماعیل زهی، عبدالحمید). زاهدان:انتشارات صدیقی.
    16. لاهوری، غلام سرور. (1383). خزینة الاصفیاء. بی‌جا: منشور امید.
    17. مرادزهی خاشی، عبدالمجید. (1415ق). ما لابدّ منه. زاهدان: انتشارات فاروقِ اعظم.
    18. مجددی، عبدالله. (بی‌تا). مقامات مظهریه. نشر الکترونیکی.
    19. مظهری، ‌محمد ‌ثناء ‌اللَّه. (1412ق). تفسیر المظهری(محقق: غلام نبی تونسی). پاکستان: مکتبة رشدیه.
    20. مؤدب، سیدرضا. (1380). روشهای تفسیر قرآن. قم: دانشگاه قم، انتشارات اشراق.
    21. نویهض، عادل. (1409ق). مُعْجَم الْمُفَسّرین. بیروت: مؤسَّسة نویهض الثقَافیَّة للتَألیف والترجَمة وَالنشر.
    22. نیشابوری، مسلم بن حجاج. (1416ق). صحیح مسلم. نشر الکترونیکی مکتبة الشامله.
    23. یزدانی، سیدمحمد. (1397، 24 تیر). علامه مظهری حنفی: امیر مؤمنان× قطب کمال ولایت. برگرفته از http://www.sayyedmohammadyazdani.com.