کاوشی در اشتغال زنان از دیدگاه قرآن و روایات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری الهیات و معارف اسلامی گرایش علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی&، شهر ری، ایران

2 استادیار بازنشسته دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی& گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره)، شهر ری، ایران.

چکیده

یکی از موضوعات مهم در رابطه با زنان در جوامع اسلامی، جوازپذیری یا تقبیح اشتغال زنان از دیدگاه اسلام است. این موضوع از زیرشاخه‌های موضوع برابری و تساوی حقوق زن و مرد به‌شمار می‌رود. زنان با ابراز عواطف مادری و تربیت اسلامی و تقویت روحیه اسلامی می‌توانند انسان‌ساز شوند و نیز می‌توانند با کار و کوشش در تأمین مخارج زندگی ایفای نقش کنند. آنچه بایسته بررسی است اینکه، آیا اسلام برای زن حق اشتغال در بیرون از منزل قرار داده است و آیا زن می‌تواند برای کسب درآمد و تأمین معیشت و نیازمندی‌های خانواده بیرون از منزل مشغول کار شود؟ هدف از این پژوهش آگاهی‌دادن به زنان جویای کار و آشناکردن آنها با دیدگاه اسلام درباره اشتغال‌شان است. در این پژوهش با استناد به آیات و روایات و تفاسیر و با مطالعه کتابخانه‌ای و به روش توصیفی - تحلیلی این موضوع مورد بررسی قرارگرفته است. بی‌تردید بنابر آموزه‌های اسلامی، رعایت مصلحت زنان و مصونیت داشتن آنان از مسائلی است که همیشه باید رعایت گردد. از آیات قرآن کریم و روایات به‌دست می‌آید که اصل اشتغال زنان در بیرون منزل جایز است، ولی باید رعایت مصلحت زن و عفت و مصونیت‌داشتن وی مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


  1. * قرآن کریم.

    ** نهج البلاغه.

    1. آبوت، پاملا؛ والاس، کلر. (1380). جامعه‌شناسی زنان (مترجم: منیژه نجم عراقی). تهران: نشر نی.
    2. ابن اثیر، علی بن ابی الکرم محمد بن حمد شیبانی. (1409ق). اسدالغابة فی معرفة الصحابة (ج5 و 6). بیروت: دار الفکر.
    3. ابن سعد، محمد. (بی‌تا). الطبقات الکبرى (ج14). بیروت: دار صادر.
    4. ابن فارس، احمد. (1404ق). معجم مقاییس اللغة (ج3). قم: مکتب الاعلام الاسلامی‏.
    5. ابن هشام، عبداالله بن یوسف. (بی‌تا). السیرة النبویة (ج1). بیروت: دار التراث العربی.
    6. احسانی قمشلوئی، علی. (1400). پایان‌نامه کارشناسی ارشد: بررسی تطبیقی اشتغال زنان در اسلام و مسیحیت (استاد راهنما: عباس شفیعی). دانشگاه ادیان و مذاهب، دانشکده زن و خانواده.
    7. باقری، شهلا. (1382). اشتغال زنان در ایران؛ درآمدی بر عوامل مؤثّر بر اشتغال زنان در چهل سال گذشته. تهران: شورای فرهنگی -اجتماعی زنان.
    8. تاجیک، بنت‌الهدی. (1391). اشتغال زنان از دیدگاه اسلام. ماهنامه زمانه، شماره 23-24، صص 91-93.
    9. جعفری، مصطفی؛ حبیبی، محمود. (1381). فرهنگ کار. ماهنامه تدبیر، 13(125)،
      صص 70–
    10. جوادی آملی، عبداللّه. (1371). زن در آینه جلال و جمال. قم: مرکز نشر فرهنگی رجا.
    11. خسروشاهی، قدرت الله؛ مؤمنی‌راد، فهیمه. (1394). بررسی تطبیقی اشتغال زنان در مکتب اسلام و فمنیسم. پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، شماره 104، صص 117-134.
    12. خمینى، روح‏الله. (1389). صحیفه امام (ج4). تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى&.
    13. خیری، یوسف. (1385). اشتغال زنان و پیامدهاى آن. بانوان شیعه، شماره9،
      صص 161-186.
    14. دشتی، محمّد با همکاری جمعی از پژوهشگران مؤسسه. (1372). نهج الحیاة؛ فرهنگ سخنان فاطمه زهرا÷. قم: مؤسسه تحقیقاتی امیرالمؤمنین×.
    15. دهخدا، علی‌اکبر. (1373). لغتنامه (ج2). تهران: دانشگاه تهران.
    16. دیانی دردشتی، زهرا؛ حسینی میرصفی، سیده فاطمه. (1399). مستندات قرآنی مفسران معاصر فریقین پیرامون اشتغال زنان. پژوهشنامه قرآن و حدیث، 14(۲۷)، صص 29-57.
    17. راغب اصفهانى، حسین. (1412ق). المفردات فی غریب القرآن‏. بیروت‏: دارالعلم.
    18. رشید، رضا محمّد. (1414ق). تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار (ج2). بیروت: دار المعرفه.
    19. روزبهانی، مهین. (1378). پایان‌نامه اشتغال زن از منظر قرآن و حدیث (کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، استاد راهنما: جعفر نکونام). اراک: دانشگاه آزاد اسلامی اراک.
    20. صدوق، محمد بن حسین، ابن بابویه. (1367). من لا یحضره الفقیه (ج4، مترجم: علی‌اکبر غفاری). تهران: نشر صدوق.
    21. صدوق، محمد بن حسین، ابن بابویه. (1413ق). من لا یحضره الفقیه (ج1 و 3). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    22. طاهری‌نیا، احمد. (1389). حضور زن در عرصه‌های اجتماعی -اقتصادی از نگاه آیات و روایات. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی&.
    23. طباطبایى،‌ سیدمحمدکاظم. (1419ق). العروة الوثقى فیما تعم به البلوى. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    24. طباطبایی، سیدمحمّدحسین. (1374). المیزان فی تفسیر القرآن (مترجم: سیّدمحمّدباقر موسوی همدانی، ج2 و 4). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    25. طباطبایی، سیدمحمّدحسین. (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن‏ (ج13 و 19). بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.‏
    26. طبرانی، سلیمان بن احمد. (بی‌تا). المعجم الکبیر (ج24). بیروت: داراحیاء التراث العربی.
    27. طبرسی، فضل بن حسن. (1372). ‏مجمع البیان فى تفسیر القرآن‏ (ج2، 6 و 10). تهران: انتشارات ناصرخسرو.
    28. عطارد، فاطمه. (1385). اشتغال زنان؛ پیامدها و راهکارها. بانوان شیعه، شماره 8،
      صص 139-158.
    29. علینژاد، ایلناز؛ صالحی، سیدمهدی و نیکخواه سرنقی، رضا. (1396). بررسی جایگاه زن در اخلاق اسلامی با تأکید بر حق حضانت و اشتغال زنان در حقوق اسلام و بشر. پژوهش‌های اخلاقی، شماره 30، صص 161-174.
    30. قرشى، سیدعلى‌اکبر. (1371). قاموس قرآن (ج6).‏ تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    31. قرطبى، محمد بن احمد. (1364). الجامع لأحکام القرآن (ج2). تهران: انتشارات ناصرخسرو.
    32. قره‌باغیان، مرتضى. (1376). فرهنگ اقتصادى و بازرگانى (چاپ دوم). تهران: رسا.
    33. کلینى، محمد بن ‌یعقوب. (1407ق). الکافی (ج5، محقق و مصحح: علی‌اکبر غفارى). قم: دارالکتاب الاسلامیه.
    34. مجلسی، محمّدباقر. (1403ق). بحارالانوار (ج1، 22، 81، 90 و 101). بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
    35. مریدی، سیاوش؛ نوروزی، علیرضا. (1373). فرهنگ اقتصادی. تهران: پیشبرد.
    36. معین، محمد. (1375). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.
    37. مهدویان، طاهره. (1395). پایان‌نامه کارشناسی ارشد: چالش‌های اخلاقی اشتغال زنان در خانواده و راهکارهای آن از دیدگاه اسلام (استاد راهنما: محمدجواد فلاح، استاد مشاور: صادق گلستانی). قم: دانشگاه معارف اسلامی.
    38. نواصر، فاطمه. (1398). بررسی حقوقی اشتغال زن در حقوق بین‌الملل. تهران: انتشارات فرزانگان دانشگاه.
    39. واعظی، محمدجواد. (1390). وضعیت زن در عصر اسلامی (نیم قرن اول هجری). قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی&.