کاوشی در اشتغال زنان از دیدگاه قرآن و روایات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری الهیات و معارف اسلامی گرایش علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی&، شهر ری، ایران

2 استادیار بازنشسته دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی& گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره)، شهر ری، ایران.

10.22081/jqss.2024.66269.1255

چکیده

یکی از موضوعات مهم در رابطه با زنان در جوامع اسلامی، جوازپذیری یا تقبیح اشتغال زنان از دیدگاه اسلام است. این موضوع از زیرشاخه‌های موضوع برابری و تساوی حقوق زن و مرد به‌شمار می‌رود. زنان با ابراز عواطف مادری و تربیت اسلامی و تقویت روحیه اسلامی می‌توانند انسان‌ساز شوند و نیز می‌توانند با کار و کوشش در تأمین مخارج زندگی ایفای نقش کنند. آنچه بایسته بررسی است اینکه، آیا اسلام برای زن حق اشتغال در بیرون از منزل قرار داده است و آیا زن می‌تواند برای کسب درآمد و تأمین معیشت و نیازمندی‌های خانواده بیرون از منزل مشغول کار شود؟ هدف از این پژوهش آگاهی‌دادن به زنان جویای کار و آشناکردن آنها با دیدگاه اسلام درباره اشتغال‌شان است. در این پژوهش با استناد به آیات و روایات و تفاسیر و با مطالعه کتابخانه‌ای و به روش توصیفی - تحلیلی این موضوع مورد بررسی قرارگرفته است. بی‌تردید بنابر آموزه‌های اسلامی، رعایت مصلحت زنان و مصونیت داشتن آنان از مسائلی است که همیشه باید رعایت گردد. از آیات قرآن کریم و روایات به‌دست می‌آید که اصل اشتغال زنان در بیرون منزل جایز است، ولی باید رعایت مصلحت زن و عفت و مصونیت‌داشتن وی مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


  1. * قرآن کریم.

    ** نهج البلاغه.

    1. آبوت، پاملا؛ والاس، کلر. (1380). جامعه‌شناسی زنان (مترجم: منیژه نجم عراقی). تهران: نشر نی.
    2. ابن اثیر، علی بن ابی الکرم محمد بن حمد شیبانی. (1409ق). اسدالغابة فی معرفة الصحابة (ج5 و 6). بیروت: دار الفکر.
    3. ابن سعد، محمد. (بی‌تا). الطبقات الکبرى (ج14). بیروت: دار صادر.
    4. ابن فارس، احمد. (1404ق). معجم مقاییس اللغة (ج3). قم: مکتب الاعلام الاسلامی‏.
    5. ابن هشام، عبداالله بن یوسف. (بی‌تا). السیرة النبویة (ج1). بیروت: دار التراث العربی.
    6. احسانی قمشلوئی، علی. (1400). پایان‌نامه کارشناسی ارشد: بررسی تطبیقی اشتغال زنان در اسلام و مسیحیت (استاد راهنما: عباس شفیعی). دانشگاه ادیان و مذاهب، دانشکده زن و خانواده.
    7. باقری، شهلا. (1382). اشتغال زنان در ایران؛ درآمدی بر عوامل مؤثّر بر اشتغال زنان در چهل سال گذشته. تهران: شورای فرهنگی -اجتماعی زنان.
    8. تاجیک، بنت‌الهدی. (1391). اشتغال زنان از دیدگاه اسلام. ماهنامه زمانه، شماره 23-24، صص 91-93.
    9. جعفری، مصطفی؛ حبیبی، محمود. (1381). فرهنگ کار. ماهنامه تدبیر، 13(125)،
      صص 70–
    10. جوادی آملی، عبداللّه. (1371). زن در آینه جلال و جمال. قم: مرکز نشر فرهنگی رجا.
    11. خسروشاهی، قدرت الله؛ مؤمنی‌راد، فهیمه. (1394). بررسی تطبیقی اشتغال زنان در مکتب اسلام و فمنیسم. پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، شماره 104، صص 117-134.
    12. خمینى، روح‏الله. (1389). صحیفه امام (ج4). تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى&.
    13. خیری، یوسف. (1385). اشتغال زنان و پیامدهاى آن. بانوان شیعه، شماره9،
      صص 161-186.
    14. دشتی، محمّد با همکاری جمعی از پژوهشگران مؤسسه. (1372). نهج الحیاة؛ فرهنگ سخنان فاطمه زهرا÷. قم: مؤسسه تحقیقاتی امیرالمؤمنین×.
    15. دهخدا، علی‌اکبر. (1373). لغتنامه (ج2). تهران: دانشگاه تهران.
    16. دیانی دردشتی، زهرا؛ حسینی میرصفی، سیده فاطمه. (1399). مستندات قرآنی مفسران معاصر فریقین پیرامون اشتغال زنان. پژوهشنامه قرآن و حدیث، 14(۲۷)، صص 29-57.
    17. راغب اصفهانى، حسین. (1412ق). المفردات فی غریب القرآن‏. بیروت‏: دارالعلم.
    18. رشید، رضا محمّد. (1414ق). تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار (ج2). بیروت: دار المعرفه.
    19. روزبهانی، مهین. (1378). پایان‌نامه اشتغال زن از منظر قرآن و حدیث (کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، استاد راهنما: جعفر نکونام). اراک: دانشگاه آزاد اسلامی اراک.
    20. صدوق، محمد بن حسین، ابن بابویه. (1367). من لا یحضره الفقیه (ج4، مترجم: علی‌اکبر غفاری). تهران: نشر صدوق.
    21. صدوق، محمد بن حسین، ابن بابویه. (1413ق). من لا یحضره الفقیه (ج1 و 3). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    22. طاهری‌نیا، احمد. (1389). حضور زن در عرصه‌های اجتماعی -اقتصادی از نگاه آیات و روایات. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی&.
    23. طباطبایى،‌ سیدمحمدکاظم. (1419ق). العروة الوثقى فیما تعم به البلوى. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    24. طباطبایی، سیدمحمّدحسین. (1374). المیزان فی تفسیر القرآن (مترجم: سیّدمحمّدباقر موسوی همدانی، ج2 و 4). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    25. طباطبایی، سیدمحمّدحسین. (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن‏ (ج13 و 19). بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.‏
    26. طبرانی، سلیمان بن احمد. (بی‌تا). المعجم الکبیر (ج24). بیروت: داراحیاء التراث العربی.
    27. طبرسی، فضل بن حسن. (1372). ‏مجمع البیان فى تفسیر القرآن‏ (ج2، 6 و 10). تهران: انتشارات ناصرخسرو.
    28. عطارد، فاطمه. (1385). اشتغال زنان؛ پیامدها و راهکارها. بانوان شیعه، شماره 8،
      صص 139-158.
    29. علینژاد، ایلناز؛ صالحی، سیدمهدی و نیکخواه سرنقی، رضا. (1396). بررسی جایگاه زن در اخلاق اسلامی با تأکید بر حق حضانت و اشتغال زنان در حقوق اسلام و بشر. پژوهش‌های اخلاقی، شماره 30، صص 161-174.
    30. قرشى، سیدعلى‌اکبر. (1371). قاموس قرآن (ج6).‏ تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    31. قرطبى، محمد بن احمد. (1364). الجامع لأحکام القرآن (ج2). تهران: انتشارات ناصرخسرو.
    32. قره‌باغیان، مرتضى. (1376). فرهنگ اقتصادى و بازرگانى (چاپ دوم). تهران: رسا.
    33. کلینى، محمد بن ‌یعقوب. (1407ق). الکافی (ج5، محقق و مصحح: علی‌اکبر غفارى). قم: دارالکتاب الاسلامیه.
    34. مجلسی، محمّدباقر. (1403ق). بحارالانوار (ج1، 22، 81، 90 و 101). بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
    35. مریدی، سیاوش؛ نوروزی، علیرضا. (1373). فرهنگ اقتصادی. تهران: پیشبرد.
    36. معین، محمد. (1375). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.
    37. مهدویان، طاهره. (1395). پایان‌نامه کارشناسی ارشد: چالش‌های اخلاقی اشتغال زنان در خانواده و راهکارهای آن از دیدگاه اسلام (استاد راهنما: محمدجواد فلاح، استاد مشاور: صادق گلستانی). قم: دانشگاه معارف اسلامی.
    38. نواصر، فاطمه. (1398). بررسی حقوقی اشتغال زن در حقوق بین‌الملل. تهران: انتشارات فرزانگان دانشگاه.
    39. واعظی، محمدجواد. (1390). وضعیت زن در عصر اسلامی (نیم قرن اول هجری). قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی&.