بازپژوهی نظریه اقتباس قرآن از آموزهای زرتشتی با تأکید بر دیدگاه ویلیام تسدال

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه قرآن و مستشرقان جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.

چکیده

در سده‌های اخیر مستشرقان و محققان غیرمسلمان به‌صورت آکادمیک به موضوع «منابع و مصادر قرآن» توجه کرده‌اند. پیشینه موجود از این بحث به سده 19 میلادی برمی‌گردد و از آن پس تاکنون طیف گسترده‌ای از دیدگاه‌ها مطرح شده است. صاحبان این بحث به طرح شبهاتی در منابع و مصادر قرآن پرداخته و با فرضیه‌ها و شبهات گوناگون چنین القا می‌کنند که پیامبر اکرمﷺ بخش قابل توجهی از قرآن را از منابع مختلفی چون تورات، انجیل، آیین صابئان، آموزه‌های زرتشتی و فرهنگ و آداب و اشعار جامعه جاهلی برگرفته است. یکی از خاورشناسان به نام ویلیام تسدال (Tisdall William) با تمسک به وجود مشابهت‌های میان قرآن کریم و آموزه‌های زرتشتی، نظریه اقتباس قرآن از آموزه‌های زرتشتی را برگزیده است. پژوهش حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی و با رویکرد انتقادی نظریه اقتباس قرآن از آموزهای زرتشتی را نقد و بررسی می‌کند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد در نوشته‌های برخی از مستشرقان، دشمنی با اسلام و توجه‌نکردن به اصول پژوهش در رویکرد قرآن‌پژوهی دیده می‌شود؛ ازاین‌رو می‌توان گفت هدف واقعی همه مستشرقان از این‌گونه پژوهش‌ها شناخت اسلام و قرآن نیست.

کلیدواژه‌ها



* قرآن کریم
1. بحرانی، سید‌هاشم. (1416ق). البرهان فی تفسیر القرآن (ج3). تهران: بنیاد بعثت.
2. بل، ریچارد. (1382). بازنگری مونتگمری وات، درآمدی بر تاریخ قرآن (مترجم: بهاءالدین خرمشاهی). قم: مرکز ترجمه قرآن مجید به زبان‌های خارجی.
3. پاسارگاد، حامد. (۱۳۸۹). آذرپاد مهر اسپندان: احیاگر دیانت زرتشتی، بازیابی شده در تاریخ: 28/02/1389 از سایت:
http: //www/amordad.net
4. حسینی آصف، سیدحسن. (1386). دساتیر آسمانی، دین‌نامه جعلی زرتشتیان. هفت‌آسمان، 9(33)، صص 219-238.
5. دره‌حداد، یوسف. (1993م). مدخل الی الحوار الاسلامی المسیحی (ج1). بیروت: منشورات المکتبة البولسیة.
6. زنجانی، ابوعبدالله. (1404ق). تاریخ القرآن. تهران: منظمه الاعلام الاسلامیه- قسم العلاقات الدولیه.
7. ژینیو، فیلیپ. (1382). ارداوی‍راف‌ن‍ام‍ه (ارداوی‍رازن‍ام‍ه)/ ح‍رف‌ن‍وی‍س‍ی، آوان‍وی‍س‍ی، ت‍رج‍م‍ه م‍ت‍ن پ‍ه‍ل‍وی (مترجم و محقق: ژاله آموزگار). تهران: انتشارات م‍ع‍ی‍ن و ان‍ج‍م‍ن ای‍ران‌‌ش‍ن‍اس‍ی ف‍ران‍س‍ه.
8. سیوطى، عبدالرحمن بن ابى‏بکر. (1404ق). الدر المنثور فى التفسیر بالماثور (ج۴). قم: کتابخانه عمومى حضرت آیت‌الله العظمى مرعشى نجفى(ره).
9. شولر، مارکو. (1386). پژوهش‌های قرآنی پس از دوره روشنگری در غرب (مترجم: سیدعلی آقایی). هفت آسمان، 34، صص 37-72.
10. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1374). المیزان فی تفسیر القرآن (ج13، مترجم: سیدمحمدباقر موسوی همدانی، چاپ پنجم). قم: دفتر انتشارات اسلامی. 
11. طبرسى، فضل بن حسن. (1372). ‏مجمع البیان فى تفسیر القرآن‏ (ج9). تهران: انتشارات 
ناصرخسرو.
12. طوسی، محمد‌ بن حسن. (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن (ج6). بیروت: دار احیاء‌التراث العربی.
13. عفیفی، رحیم. (1391). اردوایرافنامه: بهشت و دوزخ در آیین مزدیسنی. تهران: انتشارات توس.
14. فرمانیان، مهدی. (1385). مونتگمری وات، کشیش پیامبرشناس. هفت آسمان، ۸(32)، 
صص 277-294.
15. فیلیپ ژینبو. (1382)، آرداویراف‌نامه: متن پهلوی (مترجم: ژاله آموزگار، چاپ دوم). تهران: معین، انجمن ایران‌شناسی فرانسه.
16. قمی، علی بن ابراهیم. (1367). تفسیر قمی (ج2، محقق: سیدطیب موسوى جزایرى‏، چاپ چهارم). قم: دارالکتاب‏.
17. مصطفوی، حسن. (1369). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم (ج11). وزارة الثقافه و الارشاد الاسلامی. 
18. معین، محمد. (1375). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.
19. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران. (1421ق). الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل (ج8 و17). قم: مدرسه امام علی بن ابی طالب(علیه السلام).
20. نولدکه، تئودور. (1919م). تاریخ القرآن (چاپ دوم). قاهره: مکتبه و دار نشر دیتریش.
21. نویورت، آنگلیکا. (1393). شکل و ساختار قرآن (مترجم: نصرت نیل‌ساز). آینه پژوهش، ۲۵(149و150)، صص 7-22.
22. Heinrich Speyer: The biblical narratives in the Qur'an. (1961). Gräfenhainichen [undated]; Reprint Olms-Verlag, Hildesheim, 4. Reprint ibid. 2013.
23. Katsh, Abraham Isaac (1954). Judaism in Islam: Biblical and Talmudic Backgrounds of the Koran and its Commentaries: Suras II and III. New York: New York University Press.
24. Belardi, W. (Ed. and Trans by). (1979). The Pahlavi Book of Righteous Viraz (Biblioteca diricerche linguistiche e filologiche). Rome: University, Department of Linguistics and Italo-Iranian Cultural Center.
25. Bell, Richard. (1968). The Origin of Islam in its Christian Environment: The Gunning Lectures Edinburgh University 1925. London: Frank Cass and Company Limited (reprint).
26. Donner, Fred M. (2008). The Qur’ān in Recent Scholarship: Challenges and Desiderata, in: Gabriel Said Reynolds (ed.), The Qurān in its Historical Context, Routledge.
27. F. Vahman, (1986). Arda Wiraz Namag: The Iranian 'Divina Commendia'
28. Geiger, Abraham. (1898). Judaism and Islam. Publisher Madras: Printed at the M. D. C. S. P. C. K. press and sold at their depository.
29. Gignoux, Philiph. (1984). Le Livre d Arda Viraz. Paris: Institute Francais d Iranologie de Tehran.
30. Ibn Warraq (edited by). (1998). The Origins of The Koran: Classic Essays on Islam's Holy Book. Prometheus Books.
31. M. S. M. Saifullah. (2009). Arda Wiraz Namag (Iranian Divina Commedia) And The "Prophet's Night Journey", review: 28/5/2009 , at: www.islamic-awareness.org/Quran/Sources/ZRisra.html. 
32. Margoliouth, David Samuel. (1921). Mohammedanism. London: Williams & Norgate. Aloys Sprenger, Das Ieben und die des Mohammad, Berlin, 1861—65; repr, Hildesheim, 2003. Marilyn Robinson Waldman (1943-1996).
33. Middle East to the Modern West (2016). Journal of the American Academy of Religion, 84, Issue 1 (pp. 74–97).
34. Mure, William. (1861). Life of Mahomet (1th Edit). London: Smith, Elder and co.
35. Nelson's Illustrated Bible Dictionary (1986). H. Lockyer, Sr. (General Editor), F.F. Bruce (Consulting Editors), Thomas Nelson Publishers.
36. P. Gignoux, " Notes Sur La Redaction De L'Arday Viraz Namag: L'Emploi De Hamê Et De Bê", Zeitschrift Der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, 1969, Supplementa I.
37. Reynolds, Gabriel Said. (2018). Scholar Brings the Bible and the Qur’an in Conversation. interview By Hanna Clutterbuck-Cook (Jun 08, 2018), Available at: https: //www.publishersweekly.com/pw/by-topic/industry-news/religion/article/77179-scholar-brings-the-bible-and-the-qur-an-in-conversation.htm
38. The Encyclopaedia of Islam. (1995). C. E. Bosworth; E. Van Donzel; W. P. Heinrichs; G. Lecomte (Editors). Leiden: E. J. Brill.
39. The Jewish Foundation of Islam (1933).
40. Tisdall William St. Clair. (1912). A Word to the Wise: Being a defence of the "Sources of Islam". London and Madras: The Christian Literature Society For India.
41. Yarshater, Ehsan; Richard G. Hovannisian; Georges Sabagh. (1999). the Persian Presence in the Islamic World.