بررسی تطبیقی آیه اکمال از دیدگاه فخر رازی و علاّمه طباطبایی(ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، شاهرود. ایران.

چکیده

یکی از مسائل مهم اسلامی، رهبری جامعه پس از (پیامبر صلی الله علیه م آله وسلم) است که محل نزاع اندیشمندان اسلامی طی قرون گذشته بوده است. این نوشتار به روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌‌ای به
بررسی تطبیقی دیدگاه‌‌های تفسیری فخررازی و علامه طباطبایی(ره)درباره آیه اکمال می‌‌پردازد و با
تبیین مبانی دو دیدگاه، به نقاط اشتراک و افتراق آن دو اشاره می‌کند و در پایان به نقد مناقشات
درباره آیه می‌‌پردازد. این دو مفسر در پاره‌‌ای از مباحث، همچون نوع نگاه درون‌متنی در تبیین آیه اشتراک نظر دارند؛ اما درباره تفسیر واژه الیوم، علت و زمان نزول و دلالت آیه اختلاف دارند. از مهم‌ترین مبانی فخر رازی، استناد به سیاق و مباحث لفظی ادبی، حجیت قول صحابه و تابعین بدون ذکر روایات مخالف، حجیت اجماع، اعتقاد به عدم وجود نص تعیین امام است. درمقابل، حجیت سنت پیامبر| و اهل‌بیت(علیها السلام) در تفسیر، اعتقاد به وجوب نص در تعیین امام و توجه به روایات صحیح اسباب نزول و اعتقاد به دلالت انحصاری آیه بر علی(علیه السلام) از مهم‌ترین مبانی علامه طباطبایی(ره) در تبیین دلالت آیه است.

کلیدواژه‌ها


  1. * قرآن کریم.

    1. آل عبدالجبار، الشیخ محمد. (1418ق). شهب الثواقب لرجم شیاطین النواصب (محقق: حلمی السنان). قم: الهادی.
    2. ابن بطریق، الحافظ. (1417ق). خصائص الوحی المبین (محقق: الشیخ مالک المحمودی). قم: دار القرآن الکریم -نگین.
    3. ابن جبر. (1418ق). نهج الإیمان (محقق: السید أحمد الحسینی). قم: ستاره، الأولى.
    4. ابن‌جریر طبری، محمد. (1415ق). المسترشد (محقق: الشیخ أحمد المحمودی). قم: مؤسسة الثقافة الإسلامیة.
    5. ابن شهر آشوب. (1376). مناقب آل أبی‌طالب. النجف الأشرف: المکتبة المکتبة الحیدریة.
    6. ابن مردویه الأصفهانی، أبی‌بکر أحمد بن موسى. (1424ق). مناقب علی بن أبی‌طالب وما نزل من القرآن فی علی (چاپ دوم، جمعه و قدم له: عبدالرزاق محمد حسین حرز الدین). قم: دار الحدیث.
    7. امینی، عبدالحسین. (1372). الغدیر فی الکتاب و السن (چاپ دوم). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    8. انیس، ابراهیم؛ عبدالحلیم منتصر؛ عطیه الصوالحی و خلف احمد، محمد. (1389). المعجم الوسیط (عربی -فارسی) (مترجم: محمد بندری بیگی، چاپ سوم). قم: انتشارات اسلامی.
    9. پالمر، ریچارد. (۱۳۷۷). علم هرمنوتیک (مترجم: سعید حنایی کاشانی). تهران: هرمس.
    10. بحرانی، سیدهاشم. (1422ق). غایة المرام و حجة الخصام فی تعیین الإمام من طریق الخاص و العام. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
    11. بخاری، محمد بن اسماعیل. (بی‌تا). صحیح البخاری. بیروت: دارالفکر للطباعته و النشر.
    12. جاسپر، دایفید. (2007م). مقدمه فی الهرمینوطیقا (مترجم: وجیه قانصو). الجزائر: الدار
      العربیه العلوم.
    13. حسکانى، عبید الله بن احمد. (1411ق). شواهد التنزیل لقواعد التفضیل. تهران: سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامى.
    14. خطیب بغدادی. (1417ق). تاریخ بغداد (محقق: مصطفى عبدالقادر عطا). بیروت: دار الکتب العلمیة.
    15. خوارزمی، موفق. (1414ق). المناقب (محقق: الشیخ مالک المحمودی، چاپ دوم). قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
    16. راغب اصفهانی، حسین. (1416ق). مفردات الفاظ قرآن. بیروت: دار الشامیّه.
    17. سیوطی، جلال‌الدین. (1983م). الدر المنثور فى تفسیر المأثور. بیروت: دار الفکر.
    18. سیدمرتضی، علی‌بن الحسین. (1410ق). الشافی فی الامامه (محقق: السید عبدالزهرا الحسینی). قم: موسسه الصادق.
    19. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    20. طبری، محمد بن جریر. (1412ق). جامع البیان فى تفسیر القرآن. بیروت: دار المعرفه.
    21. فخررازی، ابوعبداللّه محمد بن عمر. (1420ق). مفاتیح الغیب (چاپ سوم). بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
    22. فیروزآبادی، محمد بن ‌یعقوب. (1406ق). بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز. قاهره: احیاء التراث الاسلامی.
    23. فیومی، احمد. (1414ق). المصباح المنیر. قم: مؤسسه دار الهجره.
    24. قرطبی، محمد بن احمد. (1364). الجامع لأحکام القرآن. تهران: ناصر خسرو.
    25. کاظمی، سیدارشدحسین. (1385). بررسی تطبیقی آیات تبلیغ و اکمال از دیدگاه فریقین. مجله طلوع نور (طلوع)، (شماره 18)، صص 95-120.
    26. کلینی، محمد بن ‌یعقوب. (1407ق). الکافی (محقق/مصحح: على‌اکبر غفارى و محمد آخوندى). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    27. کوفی، محمد بن سلیمان. (1412ق). مناقب الإمام أمیرالمؤمنین (محقق: محمدباقر محمودی). قم: مجمع إحیاء الثقافة الإسلامیة.
    28. مصطفوی، حسن. (1360). التحقیق فی کلمات القرآن. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
    29. مطهری، مرتضی. (1372). مجموعه آثار استاد شهید مطهرى. قم: صدرا.
    30. مکارم شیرازی، ناصر. (1381). آیات ولایت در قرآن. قم: انتشارات نسل جوان.
    31. نجارزادگان، فتح‌اللّه. (1390). بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت اهل‌بیت(علیها السلام) در دیدگاه فریقین (چاپ سوم). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    32. هلالى، سلیم بن قیس. (1405ق). کتاب سلیم بن قیس الهلالی. قم: الهادى.
    33. یزدی، محمدجواد. (1375). پاسخ به شبهات فخر رازی در مسأله امامت. کیهان اندیشه، (شماره 68)، صص 89-