مطالعه تطبیقی محل زایمان مریم(س) از منظر قرآن و اناجیل (با تأکید بر تحلیل زایمان ایشان در کنار درخت نخل)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم. ایران.

2 پژوهشگر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم. ایران

چکیده

مطالعه تطبیقی، عملی برای مقایسه میان مشابهت‌ها و تفاوت‌هایِ طرفین یا طرف‌های تطبیق است و یکی از فوائد آن، گره‌گشایی از نقاط مبهم و دست‌یابی به مطالبی نو است. محل زایمان مریم(س)، یکی از این مسائل است که بررسی تطبیقی آن، از فایده مزبور مستثنی نیست. بر این پایه، پِژوهش حاضر با بهره-گیری از روش تطبیقی و تحلیل داده‌های بدست آمده، به مقایسه میان دو روایتِ قرآنی و انجیلی از محل زایمان مریم پرداخته و از گذرگاه این مقایسه، نقطه اشتراکی را، در «تولد مسیح در روستای بیت‌لحم» عنوان می‌کند. اما درباره نقاط افتراقی بیان می‌دارد که از نگاه اناجیل، این زایمان در آخور یا یک غار، و با همراهی یوسف نجار اتفاق افتاده اما از نگاه قرآن، مریم(ع) در هنگام زایمان تنها بوده و دقیقا در زیر یا کنار خرمابُنی، مسیح(ع) را به‌دنیا آورده است. با این حال، -در رابطه با نقاط اشتراکی-می‌توان«زایمان در یک غار و کنار نخلِ خرمایی» را نیز از اناجیل و تفاسیر قرآن برداشت کرد. و در تحلیل پیوند میان این زایمان با درخت نخل می‌توان به نکات ذیل رسید: 1- خرما دادنِ نخلِ خشک، باردار شدن خارق‌العاده مریم را تأیید می‌کند. 2- خرمابُن، درختی پاک است و زایمان مریم در زیر آن، افتراءزدائی از اوست. 3- این زایمان، عروج عیسی(ع) را نشان می‌دهد چرا که نخل، نماد عروج است. 4- خرما برای نفساء، غذایی مفید و انرژی‌بخش است.

کلیدواژه‌ها


  1. * قرآن مجید

    1. آتلی، باب. (2007م). لوقا تاریخدان: انجیل لوقا. بی‌‌جا: بی‌‌نا. (نسخه الکترونیکی) قابل دسترسی در سایت: freebiblecommentary.org
    2. آرتور، جان مک. (2007م). تفسیر عهد جدید؛ تفسیر آیه‌‌به‌‌آیه کلام خدا. بی‌‌جا: بی‌‌نا. (نسخه الکترونیکی).
    3. ابن بطوطه، محمد. (1370). سفرنامه ابن‌بطوطه (مترجم: محمدعلی موحد). بی‌‌جا: سپهر نقش.
    4. ابوالفتوح رازی، حسین بن علی. (1408ق). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن. مشهد: بنیاد پژوهش‌‌های آستان قدس رضوی.
    5. انجیل برنابا. (1393). مترجم: حیدرقلی سردار کابلی. تهران: نیایش.
    6. انجیل لوقا و متی (نرم افزار قرآن کریم و عهدین. تهیه شده توسط مؤسسه مصاف).
    7. بروجردی، حسین. (بی‌‌تا). منابع فقه شیعه (مترجم: مهدی حسینیان قمی، محققان: محمدحسین ممهوری، احمد اسماعیل‌تبار و احمدرضا حسینی). بی‌جا: فرهنگ سبز.
    8. بنکرتن، بنیامین. تفسیر انجیل لوقا. قابل دسترسی در سایت:

    baytallah.com/Bible_commentary/Luke_BP/luke_chapter2.HTM

    1. بنیاد پژوهش‌های قرآنی حوزه و دانشگاه. (1385). قرآن و طب (مجموعه مقالات). مشهد مقدس: مؤسسه انتشاراتی بنیاد پژوهش‌های قرآنی حوزه و دانشگاه- دانشگاه شاهد.
    2. پاکتچی، احمد. (1391). روش تحقیق با تکیه بر حوزه علوم قرآن و حدیث. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(علیه السلام).
    3. رامین، علی؛ فانی، کامران و سادات، محمدعلی. (1389). دانشنامه دانش‌گستر. تهران: مؤسسه دانش‌‌گستر روز.
    4. سرشار، مژگان. (1392). آفرینش عیسی مسیح در کتاب مقدس و قرآن. پژوهشنامه ادیان، 7(14)، صص 45-73.
    5. شوالیه، ژان؛ گربران، آلن. (1387). فرهنگ نمادها (مترجم و محقق: سودابه فضایلی). تهران: جیحون.
    6. صفاتاج، مجید. (1385). فرهنگ جامع فلسطین. بی‌‌جا: تجسم اخلاق.
    7. صدر، سیدرضا. (1376). مسیح در قرآن (مترجم: علی حجتی کرمانی). تهران: مشعل دانشجو.
    8. طریقتی، عبدالحسین. (5/10/1384). میلاد مسیح. پایان دسامبر یا نیمه سپتامبر. قابل دسترسی در سایت: org.ir/?p=484
    9. عیوضی، حیدر. (1396). تفسیر بینامتنی از آیه 69 سوره احزاب براساس ترجمه‌‌های آلمانی و عبری قرآن کریم. دوفصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات قرآن و حدیث. 11(1)،
      صص87-109.
    10. قرشی، سیدعلی‌اکبر. (1371). قاموس قرآن. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    11. فراهیدى، خلیل بن احمد. (1410ق). کتاب العین‏ (چاپ دوم). قم: انتشارات هجرت.‏
    12. کاشانی، فتح الله. (1336). تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین. تهران: کتابفروشی محمدحسن علمی.
    13. گواهی، عبدالرحیم. (1390). فرهنگ توصیفی ادیان. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
    14. معرفت، محمدهادی. (1385). نقد شبهات پیرامون قرآن کریم (مترجمان: حسن حکیم‌‌باشی، علی‌اکبر رستمی، میرزا علیزاده و حسن خرقانی). قم: مؤسسه فرهنگی تمهید.
    15. مفید، محمد بن نعمان. (1377). مجالس در مناظرات (مترجم: جمال خوانساری). قم: مؤمنین.
    16. موسوی بجنوردی، محمدکاظم. (1396). دائرۀ المعارف بزرگ اسلامی. تهران: مرکز دائرۀ المعارف بزرگ اسلامی.
    17. میبدی، احمد بن محمد. (1371).کشف الاسرار و عدة الابرار. تهران: امیرکبیر.
    18. نعمتی پیرعلی، دل‌‌آرا؛ هوشنگی، لیلا. (1394). مقایسه قرآن و عهدین. تهران: سمت.
    19. وارنر، رکس. (1386). دانشنامه اساطیر جهان (مترجم: ابوالقاسم اسماعیل‌پور). تهران: اسطوره.
    20. هاکس، جیمز. (1377). قاموس کتاب مقدس. تهران: اساطیر.
    21. ابن حیون، نعمان بن محمد مغربی. ‏ (1385ق). دعائم الإسلام‏ (محقق و مصحح: آصف فیضى). قم: مؤسسة آل‌البیت(علیهم السلام).
    22. ابن‌‌خلدون، عبدالرحمن بن محمد بن محمد. (1408ق). دیوان المبتدأ و الخبر فی تاریخ العرب و البربر و من عاصرهم من ذوی الشأن الأکبر. بیروت: دارالفکر.
    23. ابن عاشور، محمد بن طاهر. (بی‌تا). التحریر و التنویر. بیروت: مؤسسۀ التاریخ.
    24. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر. (1419ق). تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دار الکتب العلمیه.
    25. ابوظفر، سیدمهدی (میرحامد حسین). (1366). عبقات الانوار فی امامۀ ائمۀ الاطهار. اصفهان: کتابخانه امیرالمؤمنین(علیه السلام).
    26. اصطخری، ابراهیم بن محمد. (1927م). مسالک الممالک. لیدن: بریل.
    27. برقی، احمدبن‌‌محمدبن‌‌خالد. (1371ق). المحاسن. قم: دار الکتب الاسلامیۀ.
    28. بغدادی، صفی‌‌الدین عبدالمؤمن بن عبدالحق. (1373ق). مراصد الاطلاع علی اسماء الأمکنۀ البقاع. محقق: علی محمد البجاوی. بی‌‌جا: الحبی.
    29. زمخشری، محمود بن عمر. (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دار الکتاب العربی.
    30. سمرقندی، نصر بن محمد بن احمد. (بی‌تا). بحر العلوم. بیروت: دار الفکر.
    31. صادقی تهرانی، محمد. (1365). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن. قم: انتشارات فرهنگ اسلامی.
    32. طبری، محمد بن جریر. (1412ق). جامع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار المعرفه.
    33. طبرسی، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصر خسرو.
    34. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه. (1415ق). تفسیر نورالثقلین. قم: اسماعلیان.
    35. فخر رازی، محمد بن عمر. (1420ق). التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    36. فکری، انطونیوس. شرح الکتاب المقدس-العهد الجدید. قابل دسترسی در سایت:

    st-takla.org/pub_Bible-Interpretations/Holy-Bible-Tafsir-02-New-Testament/Father-Antonious-Fekry/03-Enjil-Loka/Tafseer-Angil-Luca__01-Chapter-02.html

    1. قرطبی، محمد بن احمد. (1364). الجامع لأحکام القرآن. تهران: ناصر خسرو.
    2. قطب الدین راوندی، سعید بن هبۀ الله. (1409ق). الخرائج و الجرائح. قم: مؤسسۀ امام مهدی (عج).
    3. قمی، علی بن ابراهیم. (1404ق). تفسیر القمی. قم: دار الکتاب.
    4. کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی. تهران: دار الکتب الاسلامیۀ.
    5. مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحارالانوار (محقق و مصحح: جمعی از محققان). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    6. مدرسی، سیدمحمدتقی. (1419ق). من هدی القرآن محمدتقی مدرسی. تهران: دار محبی الحسین.
    7. مصطفوى، حسن. (1368). التحقیق فی‌‌کلمات‌‌القرآن الکریم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    8. مقدسی، محمد بن احمد. (بی‌‌تا). احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم. بیروت- لبنان: دار صادر.
    9. وجدی، محمدفرید. (1971م). دائرة المعارف القرن العشرین. بیروت: دارالفکر.
    10. هروی، علی بن ابوبکر. (1423ق). الاشارات الی معرفة الزیارات (محقق: علی محمد عمر). قاهره- مصر: مکتبۀ الثقافۀ الدینیۀ.
    11. یعقوبی، احمد بن اسحاق. (بی‌‌تا). تاریخ الیعقوبی. بی‌‌جا: بی‌‌نا (نسخه شیعی مکتبۀ الشامله).
    12. Danthine, Hélène, (1937). Le Palmier-Dattier et les arbres sacres (Volume 25 of Bibliothèque archéologique et historique), Geuthner
    13. Judaica, Fred Skolink, Micheal Berenbaum, Jerusalem: Keter Publishing House LTD., secend edistion
    14. New Testament Apocrypha. (1991). edited by: Wilhelm Schneemelcher, English translation edited by: R. McL. Wilson, United States: Westminster John Knox Press.