تحلیل روش تفسیری قاضی نورالله شوشتری در «کشف القناع عما وقع فی تفسیر البیضاوی من خلل و زلل؛ حاشیة القاضی نورالله التستری علی تفسیر البیضاوی»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته سطح 3 حوزه علمیه. قم، ایران

2 دانش آموخته سطح 4 حوزه علمیه قم

چکیده

قاضی نورالله شوشتری از جایگاه علمی و مقام معنوی ویژه‌ای برخوردار بوده و در بیش از بیست علم از علوم عقلی و نقلی از جمله تفسیر قرآن کریم تخصص داشته است. یکی از موضوعاتی که درباره تفسیر قرآن مطرح است، روش‌شناسی تفسیر و روش مفسر است که مورد توجه پژوهشگران قرآنی است. یکی از تفاسیر قابل توجه و مهم در قرن یازدهم هجری کتاب کشف القناع عما وقع فی تفسیر البیضاوی من خلل و زلل است که حاشیه قاضی نورالله شوشتری بر تفسیر بیضاوی (أنوار التنزیل و أسرار التأویل‏) از سوره حمد تا مائده است. در این پژوهش به روش توصیفی - تحلیلی سعی شده است تا روش‌ و گرایش‌‌ تفسیری این مفسر بررسی شود، هرچند گرایش ایشان به کلام سبب شده است از روش تفسیر قرآن به عقل بیشتر بهره ببرد؛ اما نمونه‌هایی از روش تفسیر قرآن به قرآن و قرآن به سنت نیز در تفسیر وی وجود دارد. درنتیجه می‌توان گفت روش تفسیری ایشان، روشی نسبتاً جامع در تفسیر قرآن کریم است.

کلیدواژه‌ها


* قرآن کریم
1. ابن جوزی، عبدالرحمان. (1422ق). زاد المسیر فی علم التفسیر. بیروت: دارالکتب العربی.
2. ابن عربی، محیی‌الدین. (بی‌تا). احکام القرآن. تحقیق محمد عبدالقادر عطا. بیروت: دارالفکر.
3. افندی اصفهانی، میرزا عبدالله. (1403ق). ریاض العلما (ج5). قم: کتابخانه آیت الله مرعشی.
4. امین، سیدمحسن. (1402ق). اعیان الشیعه (ج10). بیروت: دار التعارف.
5. بابایی، علی‌اکبر؛ عزیزی‌کیا، غلامعلی و روحانی‌راد، مجتبی. (1387). روش‌شناسی تفسیر قرآن (چاپ سوم). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها.
6. بابایی، علی‌اکبر. (1396). بررسی مکاتب و روش‌های تفسیری (ج1). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.
7. بیضاوی، عبد الله بن عمر. (1418ق). انوار التنزیل و اسرار التأویل (ج1).بیروت: دار احیاء التراث العربی.
8. تفتازانی، مسعود بن عمر. (1409ق). شرح المقاصد (ج2). قم: منشورات الشریف الرضی.
9. جرجانی، علی بن محمد. (1907م). شرح مواقف ایجی (ج3). مصر: مطبعة السعادة.
10. جرجانی، علی بن محمد. (1385). حاشیه برتفسیر کشّاف (ج8). مصر: شرکت مکتبه مصطفی.
11. جوادی آملی، عبدالله. (1381). تسنیم (ج1). قم: مرکز نشر اسرا.
12. حسکانی، عبیدالله‌ بن‌ عبدالله. (1411ق). شواهد التنزیل (ج1). تهران: موسسه طبع و نشر اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی.
13. حسینی، جلال الدین. (1367). فیض الإله فی ترجمة القاضی نورالله. مطبوع در مقدمه شرح احقاق الحق. تهران: شرکت سهامی طبع کتاب.
14. حلی، حسن بن یوسف. (1417ق). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد (ج2). قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
15. حلی، حسن بن یوسف. (1413ق). منتهی المطالب فی فقه المذاهب. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
16. رازی، ابوالفتوح حسین بن علی. (1371). روض الجنان و روح الجنان (ج1). مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس.
17. رضایی اصفهانی، محمدعلی. (1392). درسنامه روش‌ها و گرایش‌های تفسیری قرآن. قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر مصطفی.
18. شاکر، محمدکاظم. (1382). مبانی و روش‌های تفسیری. قم: انتشارات مرکز جهانی علوم اسلامی.
19. شوشتری، سید نورالله. (1365). مجالس المومنین. تهران: منشورات اسلامی.
20. شوشتری، سید نورالله. (1398). حاشیه قاضی نورالله بر تفسیر بیضاوی (ج2، 3 و4). مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس.
21. شهر آشوب، محمد بن علی. (1965م). مناقب آل أبی طالب (ج1). نجف: مکتبه حیدریه.
22. صفار، محمد بن حسن. (1404ق). بصائر الدرجات. تهران: منشورات اعلمی.
23. طبرسی، فضل بن حسن. (1415ق). مجمع البیان (ج2). بیروت: موسسه اعلمی.
24. طوسی، محمد بن حسن. (1390ق). الاستبصار (ج1). تهران: دار الکتب الإسلامی.
25. طوسی، محمد بن حسن. (1364). تهذیب الأحکام فی شرح المقنعة (ج1). تهران: دار الکتب الإسلامی.
26. عیاشی، محمد بن مسعود. (بی‌تا). تفسیر عیاشی (ج1). تهران: مکتبه علمیه اسلامیه.
27. فخرالدین رازی، محمد بن عمر. (بی‌تا). مفاتیح الغیب (ج3). تهران: منشورات دار الکتب العلمیة.
28. کلینی، محمد بن یعقوب. (1363). اصول کافی (ج1). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
29. کوفی، فرات بن ابراهیم. (1410ق). تفسیر فرات کوفی. تهران: موسسه طیع و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
30. مجلسی، محمدباقر. (1404ق). بحار الأنوار (ج70). بیروت: مؤسسه الوفاء.
31. مرعشی نجفی، سیدشهاب‌الدین. (بی‌تا). شرح احقاق الحق. قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی (ره).