جامعیت قرآن در معناداری زندگی با نگاهی به آرای علامه طباطبایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 جامعه الزهرا سلام الله علیها

2 معاون پژوهش جامعه

چکیده

آدمی به ‌دلیل فطرت کنجکاو خویش، همواره در جستجوی علت پدیده‌ها است. پرسش از چرایی هستی و مبدأ و منتهای خود، بنیادی‌ترین موضوعاتی هستند که پاسخ صحیح به آنها، زندگی را معنادار کرده، آدمی را از افتادن در دام پوچ‌گرایی می‌رهاند. پوچ‌گرایان به ‌دلیل ناتوانی در تبیین علت‌غایی پدیده‌ها زندگی را محدود به این دنیا می‌کنند و سرنوشت تلخ فنا و نابودی را برای انسان رقم می‌زنند. قرآن کریم با تبیین غایت نظام هستی به‌طورعام و زندگی انسان به‌طورخاص، هر نوع پوچی و بی‌هدفی را از نظام هستی نفی می‌کند. در این مقاله با نگاهی به آرای علامه طباطبایی ضمن اثبات معنای زندگی از طریق برهانی‌کردن آن، با ذکر آیاتی از هدف‌داری نظام آفرینش، این حقیقت تبیین خواهد شد که قرآن جامع‌ترین پاسخ‌ها را به پرسش‌های برخواسته از فطرت آدمی به بشریت عرضه می‌کنند. روش تحقیق درنوشتار حاضر، عقلانی - وحیانی است که داده‌ها را به شیوه تحلیلی - توصیفی پردازش کرده است. از جمله مهم‌ترین نتایج این پژوهش عبارت‌اند از: اثبات معناداری زندگی با اقامه چهار استدلال و مستند‌کردن آنها به آیات قرآن، رهایی بشر از پوچ‌‌گرایی و بی‌‌معنایی زندگی در سایه تعالیم وحیانی قرآن از قبیل ارائه جهان‌‌بینی جامع و عقلانی در رابطه با آغاز و انجام انسان و نظام هستی.

کلیدواژه‌ها


  1. * قرآن کریم.

    1. ابن‌ادریس حلی، محمد بن ‌احمد.(1409ق). المنتخب من تفسیرالتبیان. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی ‌نجفی(رحمةالله علیه).
    2. ایازی، سیدمحمدعلی.(1380). جامعیت قرآن. پژوهشی استنادی و تحلیلی از مسئله جامعیت و قلمرو آن. رشت: کتاب مبین.
    3. بیات، محمدرضا.(1390). دین و معنای زندگی در فلسفه تحلیلی. قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
    4. بیضاوی، عبدالله ‌بن ‌عمر.(1418ق). انوار ‌‌التنزیل و اسرار‌ ‌التأویل. بیروت: دار احیاءالتراث ‌‌العربی.
    5. پاکیزه، محمود. (1393). معنای زندگی. نگاهی به نظریه‌های اندیشمندان غربی و بازخوانی اندیشه والای امیرمؤمنان علی(علیه السلام). آیین حکمت، 6(19)، صص 33-64.
    6. جعفری، محمدتقی.(1376). ترجمه و تفسیر نهج‌ البلاغه. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    7. جوادی‌آملی، عبدالله.(1386). رحیق مختوم. قم: اسراء.
    8. جوادی‌آملی، عبدالله. (1388). تفسیر تسنیم. قم: اسراء.
    9. جوادی‌آملی، عبدالله. (1393). قرآن در قرآن. قم: اسراء.
    10. دیاری‌‌بیدگلی، محمدتقی؛ موسوی‌‌کرمانی، سیدمحمدتقی. (1394). مبانی و ارکان جامعیت قرآن در اندیشه امام‌‌ خمینی(رحمةالله علیه). علوم قرآن و حدیث. 7(25). صص10-38.
    11. راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد. (1412ق). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دارالقلم.
    12. زمخشری، محمود.(1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دارالکتاب العربی.
    13. صدرالمتألهین، محمد.(1981م). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة. بیروت: داراحیاء التراث.
    14. طباطبایی، محمدحسین.(1374). المیزان فی تفسیرالقرآن. (ترجمه: سیدمحمدباقر موسوی همدانی). قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    15. طباطبایی، محمدحسین.(1386). نهایة الحکمه. (ترجمه: عباس‌علی زارعی سبزواری). قم: مؤسسة ‌النشر الاسلامی.
    16. طباطبایی، محمدحسین.(1387). تحریری بر اصول فلسفه و روش رئالیسم. (ترجمه: محمدباقر شریعتی سبزواری). قم: بوستان کتاب.
    17. طباطبایی، محمدحسین. (1388). قرآن در اسلام. قم: بوستان کتاب.
    18. طباطبایی، محمدحسین.(1390). اصول فلسفه و روش رئالیسم. (ترجمه: مرتضی مطهری). تهران، صدرا.
    19. طباطبایی، محمدحسین.(1417ق). المیزان فی تفسیرالقرآن. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    20. طبرسی، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیرالقرآن. تهران: ناصر خسرو.
    21. علامه حلی، حسن بن یوسف.(1425ق). کشف‌المراد. (ترجمه: حسن حسن‌زاده‌آملی). قم: مؤسسة ‌النشر الاسلامی.
    22. فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن ‌عمر.(1420ق). مفاتیح‌ ‌الغیب. بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
    23. فضل‌الله، سیدمحمدحسین.(1419ق). تفسیر من وحی القرآن. بیروت: دارالملاک للطباعة ‌و النشر.
    24. فیومی، احمدبن‌‌محمد. (1425ق). المصباح‌‌المنیر. قم: مؤسسه دارالهجره.
    25. کمپانی، مهدی. (1392). ‎ مولانا و معنای زندگی. تهران: نشر نگاه معاصر.
    26. مجلسی، محمدباقر. (1404ق). بحار الانوار. بیروت: مؤسسة الوفاء.
    27. مطهری، مرتضی.(1374). مجموعه آثار. تهران، ص درا.
    28. مطهری، مرتضی.(1375). مجموعه آثار. تهران، ص درا.
    29. مطهری، مرتضی.(1390). هدف زندگی. تهران، ص درا.
    30. معرفت، محمدهادی.(1375). جامعیت قرآن کریم نسبت به علوم و معارف الهی و بشری. نامه مفید. (6). ‌صص 4-22.
    31. معرفت، محمدهادی.(1432ق). التمهید فی علوم القرآن. بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
    32. مکارم شیرازی، ناصر. (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
    33. موفق، علیرضا. (1388). معنای زندگی. تأملی بر دیدگاه دین و مکاتب بشری. تهران: کانون اندیشه جوان.
    34. نصری، عبدالله.(1395). تحلیل معنا در معنای زندگی. ذهن. (67)، صص 103-122.
    35. ولف، سوزان.(1382). «معنای زندگی». (ترجمه: محمدعلی عبدالهی). نقدونظر، 8 (29و30)، صص 28-37.