2024-03-28T16:49:13Z
https://jqss.isca.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=4898
مطالعات علوم قرآن
2716-9936
2716-9936
1399
2
3
بررسی و نقد شبهه خیانت و بدعهدی برخی پیامبران در برابر خداوند
سیدعلی
هاشمی
یکی از ویژگیهای پیامبران الهی، پیراستگی آنان از خیانت به خدا و مردم است. خیانت و بدعهدی با خدای تعالی آنقدر منفور و پست است که از مؤمنان متوسط نیز بعید مینماید تا چه رسد به انسانهایی که در قله کمال قرار دارند. با این حال، بعضی گزارشهای قرآن و غیرقرآن از زندگی پیامبران، دستاویز برخی مخالفان، نواندیشان و دگراندیشان شده است که پیامبران را از این نقیصه منزه ندانستهاند و بدعهدی و خیانت را به آنان نسبت دادهاند. این پژوهش که با رویکرد شبههپژوهشی و به روش کتابخانهای و تحلیلی اسنادی انجام گرفته است: به هدف شبههزدایی از عصمت پیامبران شکل گرفته و دو نمونه از شبهات خیانت و بدعهدی پیامبراندر برابرخداوند بررسی و به آنها پاسخ داده شده است: نخست شبهه و توهم عهدشکنی آدم و دوم شبهه و توهم خیانت پیامبر خاتم در وحی الهی. در نهایت با نگاهی درونمتنی نتیجه گرفته شده است پیامبران از خیانت به خداوند پیراستهاند و نسبت خیانت به برگزیدگان الهی انگارهای ناصواب است که از سر ناآگاهی یا غرضورزی مطرح شده است.
خیانت
عهد
مصونیت
پیامبران الهی
2020
09
22
7
31
https://jqss.isca.ac.ir/article_69416_202ddeac63556d528c4e108ca886d9e5.pdf
مطالعات علوم قرآن
2716-9936
2716-9936
1399
2
3
واکاوی نظر مشهور در موضوع «دعوت مخفیانه پیامبر اکرم(ص)» از نگاه قرآن کریم
صادقه
یوسفی
محمدهادی
یوسفی غروی
در بیشتر کتابهای تاریخ اسلام شیعه و سنی دو عنوان «دعوت پنهانی» و «دعوت علنی» به چشم میخورد. دیدگاه مشهور مورخان تاریخ اسلام درباره روش دعوت پیامبر به دین اسلام چنین است که ایشان پس از بعثت مأمور به دعوت همگان نبود و ازاینرو تا سه سال دلهای آماده پذیرش حق را بهصورت پنهانی و خصوصی به اسلام فرامیخواند؛ سپس در مرحله دوم رسالت خویش با نزول آیه 214 سوره شعراء به دعوت خویشان پرداخت و پس از آن در مرحله سوم رسالت خویش با نزول آیه 94 سوره حجر مأمور به دعوت عمومی شد. این نظریه مشهور بر اخبار تاریخی و روایات تفسیری استوار است؛ اما ابهامات فراوانی را در پی دارد و با سیاق آیات، غرض سورههای مرتبط و سیر نزول قرآن سازگاری ندارد. اگر در واکاوی این نظریه مبتنی بر سه اصل عرضۀ روایات بر قرآن، روش تفسیر تنزیلی و لغتشناسی آیات و روایات راه بپیماییم، خواهیم دید که پیامبر از ابتدا به تبلیغ توحید پرداخته و بعد از گذشت حدود شش سال از بعثت مأمور به تثبیت جایگاه اجتماعی رسالت و اعلام رسمی تشکل مسلمانان شده است. این پژوهش که با روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از اسناد کتابخانهای تدوین شده، نشان میدهد برخلاف آنچه درباره مراحل گسترش اسلام در عصر نزول مشهور است که تاریخ اسلام در عهد مکی را به دو دوره دعوت پنهانی و آشکار تقسیم میکند، دعوت پیامبر از آغاز رسالت ایشان علنی بوده است.
روش دعوت نبوی
دعوت مخفیانه
دعوت علنی
انذار
سیر نزول
تفسیر تنزیلی
2020
09
22
32
63
https://jqss.isca.ac.ir/article_69417_2e2fff43565891cbd152f0d7bcc9938d.pdf
مطالعات علوم قرآن
2716-9936
2716-9936
1399
2
3
مهمترین راهبردهای نظری اقتصاد مقاومتی بر اساس آموزههای قرآن
محمد صادق
یوسفی مقدم
نظریه اقتصاد مقاومتی برای استحکام زیربناهای اقتصاد ملی در راستای استقلال و رشد همهجانبه و مصونیت کشور در برابر بلایا، حوادث طبیعی، تحریمها و تهدیدهای دشمنان، از سوی مقام معظم رهبری ارائه شده است تا جامعه اسلامی افزون بر مقابله با اقدامات خصمانه اقتصادی نظام سلطه، در تأمین نیازها، توسعه اقتصادی و تأمین رفاه خود، احساس امنیت و عزتمداری کند. مقاله حاضر در مقام پاسخگویی به این سؤال است که آیا میتوان از آموزههای قرآن و روایات، راهبردهای نظری اقتصاد مقاومتی را استنباط کرد. در این نوشتار مهمترین مؤلفههای تأثیرگذار راهبردهای نظری اقتصاد مقاومتی که عبارتاند از اعتقاد به جامعیت دین، وجود دشمن و لزوم مقابله با آن، عدالت، احساس مسئولیت، اعتماد به نفس و منابع انسانی، با روش تحلیلی و استنادی بررسی شدهاند.
اقتصاد مقاومتی
راهبردهای نظری
جامعیت دین
عدالت
احساس مسئولیت
2020
09
22
64
87
https://jqss.isca.ac.ir/article_69418_31ebcfb5bcad22b26638a79f607c0c36.pdf
مطالعات علوم قرآن
2716-9936
2716-9936
1399
2
3
مرجعیت علمی قرآن از دیدگاه دکتر گلشنی
مرتضی
غرسبان
«مرجعیت علمی قرآن کریم» و بهنوعی اثرگذاری قرآن بر علوم و دانشهای ساختیافته بشر، از مباحث مهم فضای علمی در راستای اسلامیسازی علوم به شمار میرود. پژوهشگران بسیاری در خصوص این موضوع، به اظهار نظر پرداختهاند که دکتر مهدی گلشنی با طرح نظریه علم دینی خود، یکی از این پژوهشگران است. این پژوهش در تلاش است با توجه به نظریه علم دینی دکتر گلشنی، به دیدگاه ایشان در خصوص «مرجعیت علمی قرآن» بپردازد. از دیدگاه وی، ارتباط تنگاتنگی بین علم و دین وجود دارد و «علم دینی» آن علمی است که در مقام نظری، مبتنی بر تجربه و نظریهپردازی است؛ اما در جمعبندی، اصول جهانبینی اسلامی بر آن حاکم است. همچنین قرآن بهعنوان متن دینی، از اثرگذاری معناداری بر علوم برخوردار است که بهگونههای مختلفی مانند استنباطی، استکمالی، استلهامی، حکمیتی و بینشی قابل تبیین است. روش جمعآوری اطلاعات در این پژوهش، کتابخانهای و مراجعه به سایتها و منابع و آثار دکتر گلشنی و روش بررسی دادهها، توصیفی- تحلیلی است.
قرآن کریم
مرجعیت علمی
مرجعیت علمی قرآن
گلشنی
2020
09
22
88
116
https://jqss.isca.ac.ir/article_69419_9ed82040064e4159ac36c1a34681d5f3.pdf
مطالعات علوم قرآن
2716-9936
2716-9936
1399
2
3
بررسی و نقد نگاه EQ (دائرةالمعارف قرآن لیدن) به متن قرآن
علی
خراسانی
از مباحث مهم و مطرح در علوم قرآنی که ارتباط وثیقی با وحیانیت قرآن دارد، مبحث متن قرآن است. وحیانیبودن متن قرآن اقتضا دارد که این متن از جهت صورت، فصیح، بلیغ، زیبا و منسجم باشد و از جهت محتوا، ژرف، هماهنگ و بدون تناقض باشد. به دلیل اهمیت این بحث و پیوند آن با وحیانیبودن قرآن، خاورشناسان در آثار خود به تفصیل به آن پرداختهاند و متن قرآن را از جهت ساختار ادبی و پیوستگی و انسجام مفهومی و از جهت سازگاری محتوای آیات با یکدیگر و با علوم تجربی بررسی کردهاند.
این مقاله که به روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از اسناد کتابخانهای تدوین شده است، در آغاز به طرح مسئله پرداخته و سپس به آرای خاورشناسان و نویسندگان EQ در این موضوع پرداخته است؛ در مرحله سوم میان دیدگاه خاورشناسان پیشین و دیدگاه نویسندگان EQ مقایسهای انجام داده است و در پایان به نقد نگاه خاورشناسان درباره متن قرآن پرداخته است، و به این نتیجه رسیده که برخی مقالات EQ به دلیل مسلمانبودن نویسندگانش، رویکردی بیطرفانه و مناسب دارند؛ ولی عمده مقالاتِ پایه و اساسی که به قلم خاورشناسان نگاشته شده اند، راه خاورشناسان پیشین را پیمودهاند و با پیشفرض غیروحیانیبودن قرآن، موضوع متن قرآن را پی گرفتهاند.
قرآن
وحیانیت
متن قرآن
دایرةالمعارف قرآن لیدن EQ
خاورشناسان
2020
09
22
117
143
https://jqss.isca.ac.ir/article_69420_cec80f23ecbf651e919dbb23554f50ee.pdf
مطالعات علوم قرآن
2716-9936
2716-9936
1399
2
3
صرفه طولی، تضمین همانندناپذیری جاودانه قرآن کریم
محمدعلی
محمدی
اعجاز قرآن و وجوه اعجاز آن یکی از مهمترین مباحث قرآنی و مهمترین راه برای اثبات نبوت پیامبر اعظم9 است. ناتوانی بشر از هماوردی با آن از باورهای همه مسلمانان است. قرآنپژوهان وجوهی برای راز این ناتوانی برشمردهاند. بسیاری از آنان، سرّ همانندناپذیری قرآن را به ذات قرآن منتسب دانسته، به ویژگیهایی چون اعجاز بیانی، هماهنگی، اخبار غیبی، و تشریعی بهعنوان وجوهی از اعجاز قرآن اشاره کردهاند؛ در مقابل، گروهی به صرفه گراییدهاند. برخی از دانشوران نیز بدون انتخاب یا رد نظریه صرفه آن را یکی از وجوه اعجاز قرآن برشمردهاند. این پژوهش به روش توصیفی - تحلیلی و براساس منابع کتابخانهای است و در پی اثبات این نظریه است که نه تنها درباره قرآن کریم، بلکه در دیگر معجزات نبوی و معجزات دیگر انبیا، «علت عجز بشر از هماوردی»، صرفه است. برایناساس درباره قرآن کریم، «نظریه صرفه» در «طول وجوه اعجاز» است و نه در عرض آن؛ یعنی «صرفه» به مثابه «اراده تکوینی الهی بر صرف و بازگرداندن مردم از معارضه با قرآن» است. منظور بسیاری از پیروان صرفه نیز اراده تکوینی الهی بر صرف و بازگرداندن مردم از معارضه با قرآن به سلب انگیزهها یا سلب ابزار معارضه یا سلب اراده معارضان است. صرفه به این معنا میتواند همانندناپذیری جاودانه قرآن را تضمین کند.
تحدی
همانندناپذیری
صرفه
وجوه اعجاز
2020
09
22
144
174
https://jqss.isca.ac.ir/article_69421_9a754c89b2188c668274337a321bf6d0.pdf
مطالعات علوم قرآن
2716-9936
2716-9936
1399
2
3
طراحی الگوی مقاومت
مهدیس
حمزه ای
زهرا
جانجانی
پردیس
حمزه ای
مقاومت، ایستادگی و پایداری در برابر چیزی است که توازن را چه از بعد داخلی و چه از بعد خارجی بر هم زده باشد. این پژوهش از نوع کیفی و به روش دادهبنیاد انجام گرفته است. ابزار جمعآوری دادهها، مصاحبههای نیمهساختاریافته بوده و بهمنظور گردآوری اطلاعات، از نمونهگیری گولهبرفی با سیزده نفر از خبرگان حوزه مقاومت اسلامی مصاحبه انجام شده است. تجزیه و تحلیل دادهها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام گرفته و براساس آن، مدل کیفی پژوهش طراحی شده است. نتایج پژوهش حاضر در قالب مقوله اصلی شرایط علی (ایمان و عقیده، اعلان بیعت و ارزش و فضیلت)، عوامل زمینهای (نقش دولت و گروههای مرجع (حوزه و دانشگاه)، شرایط مداخلهگر (هجمه فرهنگی و الگوهای غلط غربی)، راهبردها (نقش روحانیون، استناد به قرآن و حدیث، برگزاری نشستهای علمی، ترویج فرهنگ مقاومت، بیان تأثیرات مقاومت) و پیامدها (افزایش اتحاد، استقلال، امنیت، گسترش عدالت، استکبار و استعمارستیزی، حذف دروغ و فساد و حذف نفاق) قرار گرفته است.
مقاومت
استقامت
قرآن کریم
دادهبنیاد
2020
09
22
175
203
https://jqss.isca.ac.ir/article_69422_e0ae4ed59a98f012e310e9d5d7d9eff8.pdf